Haberler

Cumhuriyet çınarı Ertuğrul Oğuz Fırat'ı bu sabah kaybettik! 16.10.2014

Müzikte 1944’de Karl Berger’den aldığı birkaç ay süren armoni dersleri ve 1947 yılında tanışmış olduğu İlhan Usmanbaş’la olan, temeli tüm sanatsal görüşleri irdelemeye dayanan düşün alış-verişinin kazandırdığı bilgiler dışında akademik bir eğitim görmedi. İlk müzik çalışmalarını, annesinin yirminci yaşgünü nedeniyle aldığı piyano aracılığıyla gerçekleştırmeye çalıştı. İlk müzik yapıtı Dördül- Fa, Op. 1'i 1945'de taslak olarak ortaya koyabildi. 1951’e dek üzerinde çalıştı.

Yeniklasikçi anlayışa yatkın bu ilk yapıttan sonra gelen, dizisel yöntemle yazılmış üçül- Op.2'nin taslaklarına, 1950 yılında Ankara’da bulunduğu sırada, Usmanbaş’ın özendirmesi ve onu gözlemlemesiyle başladı, 1951’de bitirdi.

Fırat, sonraki çalışmalarının gelişim yönünün 1953-1954 yılları arasında yazdığı Üçlü Sonat Op. 3'de çıkmış olduğu ve asıl kişiliğini de ilkin bu yapıtında gösterebildiği kanısındadır. 1979'da yazdığı bir mektupta amacını şöyle belirlemektedir: "Kuşkusuz ilk yapıtlarımda bugün ortaya koyduğum yapıtlarda görülen yığın-ses anlayışına varan çokseslilik söz konusu değildir. Varmış olduğum aşamanın en belirgin, kesin ilk örneği, 1968 yılında yazdığım Kanıtsız Günlerin Oldusu - 2. Viyola Konçertosu, Op.35'le ortaya çıkmıştır. Ama, bu aşama veya dönemden önce de "klasik" anlayışa yatkın yapıtlar verdiğim söylenemez. Klasik ses uyumu, hem de biçim anlayışına uygun sayılabilir tek yapıtım Op.1 Dördül'de bile, çoğun her biri bağımsızmış gibi çalışan dört çalgının varlığı hemen dikkati çeker. Çok eksenli bir küğü gerçekleştirmekti amaç. Her çizgi tek başına alındığında, yoğrumsal bir bütünlük taşıdığı gibi, her tınaşın tartımlar içinde gelişen bir değer kazanması ve katmanların birlikteliğinin her kesiminnde yeni bir hava, yeni bir devinim yaratması çabası...”

Fırat, bugün de önemsediği ilk şiir ve öykülerini 1944 yılında yazmaya başlamış ve sürdürmüştür. Ancak erken bir çağda, bunların tutulan şiir ve öykü anlayışına uymadığı yolundaki yanıtlar ve tepkiler karşısında, çoğunun yayınlanmaları isteğinden vazgeçerek, sınırlı bir çevrede bilinir olma yolunu yeğlemiştir.

Resim yapmaya ise 1960 yılında yitirdiği annesinin yokluğunun etkisiyle başlamış, ilk resimleri annesinin portreleri ya da bu ölümle ilgili görünüler olmuştur. Fırat’ın resimlerini ilkin, Almanya'nın Wuppertal kentinde bulunan “Galerie-Palette-Röderhaus” 1970 yılında sergilemiş, bundan sonra Türkiye'deki galerilerde de sergileme olanağı söz konusu olabilmiştir.

Fırat’ın müzik, resim, şiir alanlarında çalışabilmesinin getirdiği bir sonuç olarak, kimi yapıtlarının değişik dallarda özdeş adları taşıdığı görülmektedir. Örnek olarak; Gerçek-Simge-Oyun hem 1968-1974 yılları arasında yaptığı büyük boyutlu (135x100sm.) bir resminin, hem Polonya'daki MW2 Topluluğu için 1977-1978’de yazdığı Sahneküğü’nün (Op.53) adıdır. Bunun gibi Umursanmamış adı da yazdığı bir şiirin, Op.25’in, hem de bir resminin adıdır.

Fırat, Türk bestecilerinin yapıtlarının bir an önce seslendirilmesi amacıyla 1967 yılında bir yarışma açtı. Leda Cenaz - Banu Perk ikilisince çalınan, onun Yokluk Evreninde Dönüşüm adlı yapıtı bu yolla seslendirilmiş oldu. 1968’de yapılan ikinci yarışmada çalınması zorunlu sayılan piyano yapıtları; İlhan Usmanbaş’ın Soruşturma, Cengiz Tan’ın İmge II, Fırat’ın Atatürk Savaşta ve Barışta'sıydı. Yarışmaya yalnız Kamuran Gündemir katılarak sözkonusu yapıtları ilk kez seslendirmiş oldu.

Fırat’ın "Işığı Kavrayan Göz, yahut Bela Bartok’un Getirdiği” başlıklı, Türkiye’de Bartok üzerine yazılmış geniş kapsamlı ilk inceleme yazısı, 1962 yılında Forum dergisinde yayınlandı. 1961-1983 yılları arasında, Küçük Dergi, Pazar Postası, Türk Dili, Yücel, Opus, Forum, Küğ, Eflatun, Güney, Orkestra, Filarmoni, Ankara Sanat, Oluşum dergilerinde sanatla ilgili bazı yazıları ve şiirleri yayınlanmıştır.

Fırat 1999 yılına gelinceye kadar 380 cıvarında Resim yapmış olup bunlardan 250 kadarı özel kolleksiyonlardadır

Besteleri

Oratoryo
1) Op. 64 Atatürk, (Biçim I), (1981).

2) Op. 71 Atatürk, (Biçim II) (1983-84).

Bale Ya da Sahne Müziği
1) Op. 7 Cambot Ardışı, (1956).

2) Op. 41 Anadolu’da Çırakman Ateşleri (I), (1970-75).

3) Op. 47 Anadolu’da Çırakman Ateşleri (II), (1979).

4) Op. 27 Ölümsüz Olana Ağıt, keman konçertolu kantat, (1965-67), gözden geçirme (1997).

5) Op. 53 Gerçek-Simge-Oyun, (1977-78).

Şan Ve Çalgılar Topluluğu ya da Orkestra İçin
1) Op. 5 Şıngırtı, tek bölümlü senfoni (No.I) (1955), gözden geçirme (1978).

2) Op. 6 Zamanın Örümceği, (1955), gözden geçirme (1978).

3) Op. 13 Şan ve Çalgıcılar İçin Müzik, (1957), gözden geçirme (1961).

4) Op. 14 Irsal Dördül, (1957), gözden geçirme (1961).

5) Op. 23 İneğe Övgü,

6) Op. 25 Umursanmamış, (1966), gözden geçirme (1977).

7) Op. 55 Ölümlerde Çöl-Çığlık, (1979).

8) Op. 61 Dranas’ın Yırı Üzerine Şarkı, (1980).

Şan ve Piyano İçin[değiştir
1) Op. 18 Bağımsız Şarkılar, (1983).

Koro İçin
1) Op. 43 Irsal Senfoni, (Senfoni No:2), (1970), gözden geçirme 1978.

2) Op. 67 Türkiye (II), (1982).

3) Op. 81 Germencik Çığırgıları, (1989).

Orkestra İçin[değiştir
1) Op. 16 Orkestra Konçertosu No:1, (1962-63).

2) Op. 18 Anısal Kaynaklar (I), büyük konçerto, (1964).

3) Op. 20 Üç Dans, (1947-65), gözden geçirme (1976).

4) Op. 21 Karpuz Yiyen Eşek, tek bölümlü öykü müziği, (1965), gözden geçirme (1976).

5) Op. 40 Ve Sana Işığı Sorarlar, (1960).

6) Op. 45 Büyülü ve Susuz Arayışlar, (orkestra konçertosu No: 2, Biçim 1), (1968-73).

7) Op. 49 Atatürk Savaşta ve Barışta, (1973).

8) Op. 51 Türkiye (I), (1976-77).

9) Op. 52 Küğ, (1945-77).

10) Op. 57 Büyülü ve Susuz Arayışlar, (Biçim III), (1979-80).

11) Op. 69 Anısal Kaynaklar (II), (1982).

Konçerto Niteliğindeki Orkestra Yapıtları

1) Op. 8 Diriliş, (1956), gözden geçirme (1979).

2) Op. 28 Ölümsüz Olana Ağıt, keman konçertosu No:1.

3) Op. 28 Kaynak Sonunu Bekliyordu, viyola konçertosu No:1, (1967), gözden geçirme (1975).

4) Op. 34 Çoğul Yalnızlık, keman konçertosu No:2, (1968), gözden geçirme (1983).

5) Op. 35 Kanıtsız Günlerin Oldusu, viyola konçertosu No:2, (1968).

6) Op. 46 Yitmiş Işık Çizgisi Ardından, Uyanış (Atatürk’ün anısına), piyano konçertosu No: 1, (1969-72).

7) Op: 54 Bir Sevinin Devingen Dirim Düzeni, (1971-78).

8) Op. 56 Korkaklığa, Sessizliğe, Ölüme Karşı Yanıttır, piyano konçertosu No:2, (1979).

9) Op. 58 Yivcil Morun Seslenişi (2), (1980).

10) Op. 59 Uzak ve Yakın Çağrılar (I), (1980).

11) Op. 62 Dönüşümler, (1980).

12) Op. 72 Anadolu Mayası (2), (1984).

13) Op. 73 1+2+3+4… Sonsuz, keman konçertosu No:3, (1984), gözden geçirme (1998).

14) Op. 80 Anadolu Mayası (3), (1988).

15) Op. 82 Sevi Çığlıklarıyla Geçiyor, (1991-92).

Oda Müziği[değiştir

1) Op. 1 Yaylı Dördül No: 1, (1945-51).

2) Op. 2 Üçül, (1950-51).

3) Op. 3 Üçül, Sonat, (1953-54), gözden geçirme (1977).

4) Op. 9 Dördül, No: 2 (Kepenek Dansları), (1948-57).

5) Op. 10 Dördül No: 3, (1954-57).

6) Op. 14 Irsal Dördül No: 4, (1957).

7) Op. 15 Devrimci Ortamda Sazların Cumhuriyeti, (1961), gözden geçirme (1977).

8) Op. 25 Umursanmamış, (üçül/dördül), üçül No: 4,.

9) Op. 39 Uygar Çığlıklarla, (1968).

10) Op. 42 Dördül No: 5, (1971-77).

11) Op. 44 1+2+3+4… Sonsuz - Dördül No:6, (1971-78).

12) Op. 60 Tohum ve Kıvılcımlar, (1980).

13) Op. 63 Uyumsuzluğun Uyum Odakları, (1981).

14) Op. 65 Süreklilik ve Orantı, (1981).

15) Op. 66 Tükenmezlik Ardında, (1981).

16) Op. 75 Bağımsız Çığırgılar Ardışı, üçül No: 5, (1985), klarinet, viyola ve piyano için.

17) Op. 76 Göm Alkışlarını Geçmişin, üçül No: 6, (1985).

18) Op. 78 Ağıtsal Dördül (No: 7), (1986).

19) Op. 85 Azalan Işıkta, Karmakarışık. Dördül No: 8, (1995).

Keman ve Piyano İçin
1) Op. 29 Yokluk Evreninde Dönüşüm, (1966-68).

2) Op. 32 Ezgiler, (1954-68).

3) Op. 33 Acı Gölgelerin Rastlantısıda, (1968), gözden geçirme (1983).

4) Op. 74 Yivcil Morun Seslenişi (3), (1966-71).

5) Op. 83 Kalabalık Beyin Sormakla Çoğalmış, (1991-92/96).

Viyola ve Piyano İçin

1) Op. 11 Sonatçık, (1957-58).

2) Op. 12 Küçük Parçalar, (1956-58).

Çello ve Piyano İçin
1) Op. 26 Güneş Yaprakları, (1967).

2) Op. 31 Usançsız Tasarlama, (1968).

Kontrbas ve Piyano İçin

1) Op. 68 Nice Seslerden Sonra, (1982).

Flüt Piyano ya da Org İçin
1) Op. 74 Yivcil Morun Seslenişi (3), (1991-92).

2) Op. 83 Kalabalık Beyin Sormakla Çoğalmış, (1991-92).

Obua ve Piyano İçin

1) Op. 48 Anadolu Güneşleri, (1963-73).

Klarnet ve Piyano İçin

1) Op. 4 Eğlenceler, (1954-55).

2) Op. 7 Anadolu Mayası (1), (1963), gözden geçirme (1981).

3) Op. 24 Yivcil Morun Seslenişi (1), (1966).

İki Piyano İçin

1) Op. 22 İki Piyano İçin Müzik, (1965).

Solo Piyano İçin
1) Op. 30 Atatürk Savaşta ve Barışta, (1961-68).

2) Op. 36 Yerel Ezgiler Üzerine İmgesel Danslar, (1964-69), gözden geçirme (1983).

3) Op. 38 Bağımsızlık Tutkusuna Sonat, (1969).

4) Op. 50 Piyano İçin Üç Parça, (1970-78).

5) Op. 73 Bölünmüş Uzantı, (1968-69).

6) Op. 77 Ferenç Liszt’i Anış / Öngörülü Ama Erinçsiz Bir İnsan İçin Yakarış, (1986).

7) Op. 79 Cehennemde Bir Mevsim Çalınmalıdır / Piyano için Dikbaş-Özlemsel Dört Parça, (1986).

8) Op. 84 Karanlığın İçyüzüne Dört Bakış, (1994).

9 Op. 86 Piyano İçin Altı Bölüm, (1996-97).

Org İçin
1) Op. 70 Değişmeye Artık Zaman Kalmadı, (1982).

Kitapları
1) Karmaşık Öyküler Kitabı

2) Seviçıra

3) Umursanmamış

4) Çağdaş Küğ Tarihi İçin İmler

http://www.ertugruloguzfirat.com/