Yazılar

Kendini Adıgey müziğine adamış bir Rus ve direksiyon başında bir müzisyenSayı: - 17.02.2006

Biri Adıge, asıl mesleği şöforlük ama usta bir pşine çalar; diğeri Rus ama Adıge müziğine gönül vermiş bir sanatçı. Barış Güven, İskoçya'nın başkenti Edunburg'ta etnik müzik festivalinden dönen Yura Nogoyev ve Alla Sokolova ile Londra'da Heathrow Havaalanı'nda Ajans Kafkas için görüştü.

Her iki sanatçı da Adıge müziğini dünyanın önde gelen etnik müziğin ustalarına tanıtmış olmanın keyfiyle Maykop'a dönmek üzereydiler.

Alla Sokolova, müzikolog ve Rusya Kompozitörler Birliği üyesi. Şu an Adıgey Devlet Üniversitesi müzik bölümünün başkanlığını yapıyor. 1979 yılında Almaata Devlet Konservatuarı'nı bitirdikten sonra Adıgey Devlet Üniversitesi'ne atandı. Rusya Tarih Enstitüsü'nde 1994 yılında yüksek lisans yaptı. Evli ve iki çocuk sahibi.

Sayın Alla Sokolova çalışmalarınızdan bize bahsedebilir misiniz?

Şu ana kadar Adıgey müziği ile alakalı toplam dört kitap yazdım. Bunlardan birincisi, İslamey gurubunun kurucusu olan ve Adıgey'in yetiştirdigi en değerli bestecilerden biri sayılan Aslan Nihay hakkında; ikincisi Adıgey müziği plakları ve kayıtları üzerine bir derleme; üçüncüsü, Adıgey'in en yetenekli pişinavelerinden biri olan Kima Litzeruka'nın hayatı hakkında ve sonuncu kitabım ise Adıgey pişine ve akordiyonları üzerine.

Sayın Yura Nogoyev sizi tanımamıza fırsat verir misiniz?

Adıgey Cumhuriyeti'nin Geginsky bölgesinin yine aynı ismi taşıyan köyünde yaşıyorum. Asıl mesleğim şoförlük olmakla birlikte yaklaşık on yıldır Pişinavelik yapmaktayım. Pişine çalmaya 30 yaşında başladım. Ve bir oğlum var.

Sayın Skolova, şu anda Britanya'da bulunmanızın nedeni nedir?

Alla Sokolova - Edinburgh Üniversitesi tarafından düzenlenen Britanya Etnomüzikoloji Forumu'na davetliydik.

Daha önce Rauland (Norveç), Helsinki (Finlandiya), Budapeşte (Macaristan) ve St.Petesburg (Rusya) şehirlerinde değişik zamanlarda düzenlenen etnomüzikoloji seminerlerine Adıgey müziğini tanıtmak amacıyla davet edilmiştim. Tabi bu tur etkinliklerde bir müzikolog olarak bir çok önemli isim ile tanışma imkanı yakaladık Gecen Eylül ayında Edinburgh Üniversitesi'ne kendimi, Adıgey müziği ve kültürünü tanıtan bir mektup gönderdim. Şubat ayında da, 14 Nisan'da gerçekleşen Britanya Etnomüzikoloji Forumu'nda Adıgey müziği ve kültürü hakkında seminer vermek üzere davet edildim.

Ancak davetiyeyi almamın ardından kendilerine tekrar yazarak, Edinburgh'da Adıgey müziğini canlı tanıtmak amacıyla yanımda iki müzisyen getirmek istediğimi belirttim. Bu ricamı da kırmadılar ve müzisyenler icin de davetiye gönderdiler. Müzisyen olarak aklıma gelen ilk isim Yura oldu. Zira kendisi kanımca Adıgey Cumhuriyeti'nin en yetenekli pişinavelerinden biridir. Ancak vizelerimizi alırken bir talihsizlik yasandı. Diğer müzisyen arkadaşımız bir mesleğe sahip olmadığından dolayı Britanya Konsolosluğu'ndan vize alamadı, dolayısı ile sadece ikimiz gelebildik.

Sizi destekleyen bir kurum ya da kuruluş var mı?

Yura Nogoyev - Edinburgh Üniversitesi Alla'nın ulaşım ve konaklama giderlerini zaten karşılıyordu. Ancak benim bu konferansa sonradan davet edilmemden dolayı Edinburgh Üniversitesi sadece konaklama imkanı sağlayabileceğini bildirdi. Dolayısıyla benim uçak biletimin ve ikimizin genel giderlerinin karşılanması icin finansal destek bulmamız gerekti, zira bu masraflar bizlerin bütçesini aşmaktaydı. İlk olarak tabi ki Adıgey hükümetine başvurduk. Sonuçta bu, Adıgey Cumhuriyeti ve Adıgey kültürünün Avrupa nezdinde tanıtımı icin oldukça önemli bir fırsattı. Ancak günlerce süren çabamıza rağmen resmi makamlar tarafından dikkate alınmadık ve sonuç olarak da bize bu paranın karşılanamayacağı söylendi. Son çare olarak çevremizde bulunan bazı Adıge iş adamlarından bu gezi için sponsor olmaları rica ettik. Dört kişi bize sponsor olmayı kabul etti ve bu yüzden kendilerine minnettarız, çünkü bu gün onların sayesinde buradayız.

Bir sakınca yoksa adlarını verebilir misiniz?

Yura Nogoyev -Sergey Umalatovich Guseynov, Boris Voykov, Murat Bibov ve Murat Sapiev

Sayin Nogayev, Pişine çalmaya 30 yaşında başladığınızı söylediniz. Buna rağmen şu anda Avrupa'da Adıge müziğini temsil edebilecek düzeyde bir müzisyensiniz. Neden bu kadar geç kaldınız ve nasıl ulaştınız bu seviyeye?

Yura Nogoyev -30 yaşıma kadar, her Adıge gibi, oldukça hareketli bir yaşantım oldu. Bir çok iş değiştirdim, bir çok maceraya atıldım. Tabi bu sure zarfında bir şeyle ciddi olarak uğraşmak çok kolay olmuyor. Ancak neden ve nasıl olduğunu bilmiyorum, 30 yaşımdan sonra pişine benim icin vazgeçilmez bir tutku haline geldi. Öğrenmek ve kendimi geliştirmek icin çok çalıştım. Tabi bundaki en önemli etken yaşadığım bölgedeki pişinave kültürünün çok güçlü olmasıydı. Bunun yanısıra çalmak için düğünlere davet edilmem de bana ekstra bir motivasyon ve pratik yapma imkanı sağlamaktaydı.

Alla Sokolova-Yura'nın davet edildiği düğünlerin sayısı 300'den fazladır. Fakat sizin de bildiğiniz gibi Adıge düğünleri günlerce sürer ve Yura bu düğünlerde aralıksız olarak 10-12 saat çalar.

Edinburgh'daki forum hakkında bize biraz bilgi verebilir misiniz? Kimler katıldı ve katılımcıların Adıge müziğine olan tepkileri nasıldı?

Alla Sokolova- Forumda 13 ayrı ülkeden müzikolog ve müzisyenler yer aldı. Bu kişiler kendi ülkelerinin folk müziklerini geniş bir izleyici kitlesine tanıttılar ve imkanı olanlar canlı olarak sergilediler. Yer alan ülkeler arasında İtalya, Fransa, Amerika, İrlanda, Amerika ve Almanya da bulunmaktaydı. Ben Powerpoint ile önceden hazırlamış olduğum bir seminer verdim. Seminerin ana temasını Adıgey müziğinin yapısı ve gelişimi oluşturmaktaydı. Seminerin ardından Yura izleyicilere bir Adıgey müziği resitali sundu.

Foruma katılan ülkelerden gelen insanlar ve izleyicilerin bir çoğunu müzikologlar oluşturmaktaydı; yani bu insanlar dünyadaki etnik müzikler üzerinde geniş bir bilgi haznesine sahiptiler. Buna rağmen izleyiciler ve katılımcılar Adıge müziğini hakkında hiçbir şey bilmiyorlardı ve böyle farklı bir müzik karsısında oldukça şaşırdılar ve müziği çok beğendiler. Ancak tek bir pişine ile müziği temsil etmeye çalıştığımızdan dolayı sanırım biraz yetersiz kaldık, çünkü Adıge müziğinin en önemli öğelerinden birini vokal (özellikle çok sesli) oluşturmakta ve ben izleyicilere vokal yapısı hakkında bilgi verirken hayli zorlandım.

Yura Nogoyev -Aslında bu benim için de çok önemli bir tecrübe oldu, çünkü dünyanın birçok yerinden gelen müzisyenlerle tanıştım ve hatta geçirdiğimiz üç gün boyunca bu müzisyenlerle beraber çalma ve birbirimizin müziğini anlama fırsatı bulduk. Özellikle İrlandalı ve İskoçyalı müzisyenler beraber çalma konusunda oldukça hevesliydiler. Bunun yanısıra gururla söyleyebilirim ki bir ilke de imza atmış oldum, zira İskoçya sınırları içerisinde Adıge müziği çalan ilk Adıge olarak tarihe geçtim. Ayrılırken Edinburgh müzesine beraberimde getirdiğim peçiçlerden birini bıraktım. Arkasına ismimi ve ülkemin adını yazarak kabul ettiler ve sergileyeceklerini söylediler.

Sayın Sokolova, edindiğimiz izlenim şu ki, siz hayatını ve çalışmalarını Adıgey müziği ve kültürünün gelişimine adamış bir akademisyen ve müzikologsunuz. Etnik bir Rus olarak Adıgey müziğini ve kültürünü bu kadar benimsemenizi ve bu konuda çok önemli çalışmalar yapmış olmanızı neye bağlıyorsunuz?

Alla Sokolova - Daha önce de belirttigim gibi Adıgey Cumhuriyeti'ne yerleşmek benim tercihim değildi. 1979 yılında konservatuarı bitirmemin ardından Sovyet Eğitim Bakanlığı beni Maykop'a, Adıgey Devlet Üniversitesi'ne tayin etti. Buraya geldiğimde müzik okuyabilen ve müziği notaya dökebilen insanların sayısı parmakla sayılabilecek kadar azdı. İlk yaptığım şey Adıgey muziğini notaya dökmek oldu ve bu insanların çok büyük ilgisini çekti. Müzisyenler bana gelip sorular sormaya başladılar ve güzel bir tempo yakalandı. Bu süreç içerisinde Adıgey müziği ve kültürünü gittikçe benimsemeye ve içimde hissetmeye başladım. Ben Adıgece anlıyorum ve iki oğlum da Adıgece konuşabiliyor. Kendimi bu ülkeye ve bu halka ait hissediyorum, Rus olmam bu gerçeği değiştirmiyor. Sonuçta ben bu kültürün ve müziğin gelişimi için elimden gelen her şeyi yapıyorum ve yapacağım da; bundan da büyük bir gurur ve mutluluk duyuyorum.

Adıgey müziğinin geleceği hakkında ne düşünüyorsunuz?

Alla Sokolova- Adıgey müziğini zenginleştiren en önemli etkenlerden biri oldukça geniş bir alana yayılmış olması sanırım. Diasporada bulunan Adıgeler'in müziği ile Kafkasya'dakilerin müziği birbirlerinden hayli farklı. Örneğin Türkiye'dekilerin müziği ister istemez Türk müziği ve kültüründen etkilenmiş; ya da Ürdün'dekilerin müziği Arap kültüründen. Hatta Kafkasya Adıgeleri'nin müziği de birbirlerinden oldukça farklı; örneğin Kabardeyler oldukça farklı bir müzik gelenek ve yapısınına sahipler, aynı şey Çerkess'te bulunan Adıgeler için de geçerli. Fakat bir müzik uzmanı olarak gördüğüm şu ki, bu kadar çesitlilik, bu kadar yayılmışlık ve bu kadar farklılığa rağmen Adıgey müziğinin temeltaşı, yanı omuriliği aynı. İste ben yıllardır bu temel taşı keşfetmek için uğraş veriyorum ve bütün çalışmalarım da bunun adına.

Bu çeşitlilik içerisinde müziğin geleceğini tabi ki olumlu görüyorum, zira genç kuşaklar müziğe oldukca meraklı. Tabi ki köylerin sahip olduğu pişinave kültürü de gençleri teşvik eden diğer bir etken. Bunun yanısıra profosyonel müziği teşvik etmek de tabi ki çok önemli. Bu konudaki en önemli kurum sanırım Adıgey Besteciler Derneği. Bu derneğe üye olan ve opera ve senfoni bazında besteleri bulunun en az 10 Adıgey besteci bulunmakta.

Kafkasya'nın diğer cumhuriyetlerinde bulunan üniversiteler ile müzik alanında herhangi bir ilişkiniz var mı?

Alla Sokolova- Tabi ki oluyor, sonuçta aynı kültür ve aynı müzik. Mesela Nalçik Üniversitesi'nde çalışmakta olan müzikolog Fatıma Harayeva ile yakın bir ilişki içerisindeyiz. Kendisi Kabardey müzik geleneği üzerinde çalışmış ve ben de çalışmalarımı Adıgey geleneği uzerinde yaptım, dolayısı ile birbirimizden öğrendiğimiz çok şey var. Bunun yanısıra yıllık olarak düzenlenen Adıgey festivalleri de bu cumhuriyetlerde yaşayan müzisyenleri ve dansçıları biraraya getiren önemli etkinlikler. Ancak ne yazıkki bu festivaller amatör bazda kalıyor. Müziğin gelişimi için profesyonel müzik festivalleri düzenlenmeli. Şu anda olmasa bile gelecek için bu tür festivallerin düzenlenmesi icin çalışmalarımız var.

Sayın Alla Sokolova ve Yura Nogoyev, zamanınızın sınırlı olmasına rağmen bizimle birlikte olduğunuz için teşekkür ederim.

Kaynak: Ajans Kafkas

Yazıyı Tavsiye Et ♫

Yorumlar

Bu yazıya henüz yorum yapılmadı.

Yorumları okumak yada yorum yazmak için sisteme giriniz.