Yazılar

---

Konser Sezonu Açılıyor! Müzik Festivalleri başlıyor!Sayı: - 01.03.2006

---

Canlı Konserin Keyfi Nasıl Çıkarılır?

Canlı müzik dinlemek insanın başına gelebilecek en zevkli deneyimlerden biridir. Müzik harikadır, harika hissettirir ve siz müzisyenleri bu müziği yaratırken izleme şansını elde edersiniz. Hangi müzik türünü seviyorsanız sevin mutlaka canlı dinlemeye çalışın. Bu yazı, radyo ve kayıtlar icat edilmeden çok önce, tüm müziklerin canlı olarak sergilendiği zamanın müziğini, klasik müziği anlatmaktadır; insanlar tarafından yine insanlar için çalınan herkesin aynı salonda toplanarak dinlediği müzik. Bu şekilde dinlendiği için klasik müzik çok özel bir heyecan yaratır. Klasik müzik konseri dinlemek size hayat verip canlandırabilir. Eğlenceli olabilir. Romantik olabilir. Sizi manevi yönden tatmin edebilir. Sizi ölümüne korkutabilir de. Klasik müzik konserleri yabancı terimleri ve alışılmamış davranışları olan snop aktiviteler olarak görünebilir. Neler olduğunu anlamak zor olabilir. Nasıl davranılacağını bilmek zor olabilir. Tuvaletin yerini bulmak zor olabilir. Konserler bazı yönleriyle top oyunlarına benzetilebilirler; hem konserlerin hem de top oyunlarının kendilerine özgü davranış kuralları ve adetleri vardır ve ikisi de neler olduğunu anlamadığınız sürece oldukça kafa karıştırıcı olabilir. Eğer daha önce canlı bir konserde bulunmadıysanız veya bulunup da kafanız karıştıysa, bu yazı size konser dilini anlatacak ve böylece siz de rahatlayıp müziğin keyfini çıkartabileceksiniz.

DİNLEYİCİNİN GÖREV TANIMI Klasik müzik konserleri gözünüzü korkutabilir. Çok şey bilmeniz gerekiyor gibi gözükebilir. Peki ya müziği anlamıyorsanız? Ya nasıl doğru dinlenir bilmiyorsanız? Ya anlamazsanız?  İyi haber şu: dinlemenin herhangi bir kuralı yoktur, doğru bir deneyim elde etme diye bir şey yoktur, anlayacak bir şey yoktur. Anlamak gerekmemektedir. Göreviniz müzik konusunda uzman olmak değildir. Göreviniz mükemmel dinleyici olmak da değildir. Göreviniz oldukça basittir: Müzikten etkilenip, zevk almak İşte bu. Hepsi bu kadar. Müziğin görevi, tepkileri tetiklemek, yansımaları davet etmek, duyguları uyandırmak, hafızaları canlandırmak ve kalbinize hitap etmektir. O yüzden bırakın kendinizi müzikten zevk alsın. Tabi ki müzik bilginiz ve tecrübeniz zevk almanızı etkileyecektir. Eğer müzik hakkında bir şeyler öğrenmek daha çok zevk almanızı sağlıyorsa o zaman daha çok öğrenin. Eğer tekrar tekrar dinleyerek bir parçadan daha çok zevk alıyorsanız o zaman konserden önce bir süre o müziği dinleyin. Zevk almanızı sağlayan neyse onun peşine düşün. Eğer bu size yardımcı olmuyorsa veya eğlencenizi engelliyorsa, endişelenmenize gerek yok. Klasik müzik konserlerinin harika ve gizemli olmasını sağlayan özelliğin herkesin aynı anda müzikten zevk alıp etkilenmesidir. Sahnedeki herkes ve tüm dinleyiciler, her biri kendine has şekilde olmak üzere aynı tecrübeyi paylaşır.

KONSER SEÇİMİ Her türden birçok konser var. Hangisini seçeceğinize nasıl karar vereceksiniz? Her şeyden önce, neler olduğunu bulmanız gerekiyor. Gazeteler. Birçok gazete yapılacak olan konserler için listeler ve reklâmlar yayınlar. Haftanın konserleri listesi için Pazar gazetesini gözden geçirin. Bazen Perşembe veya Cuma günkü gazetelerde hafta sonu aktivitelerinin listeleri de bulunur.  Radyo anonsları. Eğer bir klasik müzik radyosu dinliyorsanız, yapılacak aktiviteler için yapılan anonslara tanıdıksınızdır. Bazı radyolarda aktivitelerin takvimi yayınlanır; bazılarında da bölgede konser verecek sanatçılarla röportajlara yer verilir. Bazıları konserde çalacak müziğin kayıtlarını yayınlar.  Bu organizasyonları arayıp broşür isteyebilirsiniz. Mail listelerine bir isim daha eklemekten büyük zevk duyacaklardır!

Konser Zamanları  Klasik müzik konserlerine her an rastlanabilir, size en uygun tarihte olanını seçin.  Çoğu konser hafta sonunda yapılır. Konserler genellikle akşam sekizde başlarlar. Bazı konserler sadece biz kez sahne alır o yüzden onları sadece bir defa dinleme şansınız vardır. Bazılar ise birkaç defa tekrar edilir.

Bir Konser Ne Kadar Sürer?     Konser süreleri çeşit çeşittir, ama çoğunlukla doksan dakikayla iki saat arası sürer. Bu süreye verilen ara da dâhildir – tüm süre boyunca oturmak zorunda kalmazsınız.  Telefon ederek konserin uzunluğunu öğrenebilirsiniz. Eğer bilet gişesi bu bilgiye sahip değilse, idari ofisi arayın.

KONSER TÜRLERİ    Resital, genellikle tek bir müzisyenin sahne almasından oluşur, bu bir piyanist veya piyanist eşliğindeki bir sanatçı olabilir. İki sanatçının isminin eşit şekilde yer aldığı resitaller, Duo Recital, veya grup resitalleri de diğer resital çeşitleri arasında yer almaktadır.

Oda Müziği, küçük bir grup müzisyenin şef olmadan sahne almasıdır. String Quartet (iki keman, bir viyola ve bir viyolonsel) en çok bilinen kombinasyondur. Bir başka bilinen gruplaşma ise Piano Trio’dur (üç piyano değildir, bir viyolensel ve bir keman eşliğindeki piyanodur). Birçok farklı kombinasyonu da bulunmaktadır: nefesli çalgılar grubları, vokal grupları, vurmalı çalgılar grupları, karışık gruplar. Çoğunlukla tek bir grup konseri sergilerken bazı oda müziği konserlerinde gruplaşmalarda değişiklikler olabilir. Oda Orkestrası, on ila kırk kişi arasında değişen küçük bir orkestradır. Orkestranın büyüklüğü çalınan müziğe göre değişir. Bazı oda orkestraları sadece yaylı sazları kullanır, ama genellikle diğer enstrümanlar da kullanılır. Oda  orkestraları, istisnalar dışında, çoğunlukla şef eşliğinde sahne alır. Senfoni Orkestrası (veya Filarmoni Orkestrası), seksen veya daha fazla kişiden oluşan, tüm enstrüman ailesinin bulunduğu (yaylı sazlar, nefesli çalgılar, vurmalı çalgılar ve bazen harp ve piyano) geniş bir orkestradır. Bu büyüklükte bir orkestranın bir şefi ve orkestra ile birlikte çalacak veya şarkı söyleyecek bir misafir sanatçısı bulunur. Bazen de bir koro eşlik eder. Koro Müziği’nin inanılmaz bir çeşitliliği vardır. Bazıları hiç bir enstrüman eşliği olmadan sadece insan sesinden oluşur, capella, bazıları ise piyano, enstrüman grupları veya tüm orkestra eşliğinde seslendirilir. Ne olursa olsun müziğin canlı olacağından emin olun! Pop Konserleri, popüler müzik konserleridir. Bazen dünya çapında ünlü bir şarkıcı misafir sanatçıdır.

BİLET ALIMI

Ne Zaman Gidilir?  Bazı konserler sadece bir kez sergilendiği için gitmek için tek bir şansınız vardır. Bu seçim tamamen size kalmıştır – içgüdülerinize güvenin. Farklı dinleyici grupları hakkında bilgi toplayın, böylece size en uygun konseri belirleyebilirsiniz.

Konserle ilgili cevapları bulmak

S: Nereye park etmeliyim?
S: Sakatlara ayrılmış bölüm var mı?
S: Programın uzunluğu nedir?
S: Sanatçılar fotoğraf imzalarlar mı?

Bilet satış merkezinden sorularınızın cevaplarını alamazsanız, organizasyonu aramaya çalışın. Farklı bir numara aramak durumunda kalabilirsiniz: bilet satış merkezi yerine ana ofisi. Pazarlamadaki insanlar soru cevaplamaya ve açıklamalar yapmaya alışıktırlar. Eğer pazarlama bölümünden de sorularınızın cevaplarını alamazsanız, sizi bu cevapları verebilecek birine bağlamalarını isteyin.  Eğer mümkünse aşırı derecede yorgun olmadığınız,  konsere acele etmeden yetişebileceğiniz,  olumlu bir ruh halinde olduğunuz, bir zamanda gitmeye gayret edin.

Nerde Oturmalı?  Herkesin zevki farklı farklıdır. Müzisyenlerin yüzlerini izleyip ayakkabılarını inceleyebileceğiniz ön koltuklarda mı oturmak istersiniz? Müziğin harmanlanmış biçimde geldiği orta koltuklarda mı? Tüm sahneyi izleyebileceğiniz arka koltuklarda mı? En üst balkonda tavana yakın oturup herkese yukarıdan mı bakmak istersiniz? Ya da yükseklik korkunuz mu var? Etrafınızdan, konser salonunun en iyi ve en kötü koltukları hakkında da bilgi toplayabilirsiniz. Her seferinde farklı koltuklarda oturup en çok hoşunuza gideni kendiniz bulmanızı tavsiye ederim.

Bilet Ne Zaman Alınmalı?  Bazı konserlerin biletleri çok çabuk satılır, o yüzden satışa sunulur sunulmaz almanız gerekir. Ama çoğu konser için biletinizi almak için konser akşamına kadar bekleyebilirsiniz. Tabi beklemenin bazı dezavantajları da vardır: sırada beklemek zorunda kalabilirsiniz, koltuk seçiminiz için pek şansınız kalmayabilir, ya da hiç bilet bile bulamayabilirsiniz.

Geri İadeler!  Seçiminizi yaparken çok dikkatli olun! Biletler çoğunlukla geri iade edilemezler.

Biletiniz Kullanamazsanız Ne Olur? Bazen başınıza gelebilir: planlarınızda karışıklık çıkabilir ve konsere gidemeyebilirsiniz. O zaman biletinize ne olacak? Çoğunlukla biletler geri iade edilemezler, yani paranızı geri alamazsınız. (Yine de sormakla hiçbir şey kaybetmezsiniz.) Eğer aboneyseniz biletinizi başka bir zaman kullanma şansınız olabilir. Bilet satış merkezini arayıp politikalarını öğrenin. Eğer biletinizi iade edemiyorsanız veya değiştiremiyorsanız,

·         biletinizi birine verebilirsiniz,
·         birine satabilirsiniz,
·         bilet satış merkezini arayıp biletinizi geri bağışladığınız takdirde fiyatı üzerinden herhangi bir vergi indirimi alıp alamayacağınızı sorun.  Bilet Fiyatları Nedir?  Bilet fiyatları sıfırdan yüz milyonlara kadar çıkabilir. Ancak Kuzey Kıbrıs’ta bu fiyatlar “ 10, 15, 20, 25 YTL” olarak konserin derecesine göre değerlenmişlerdir. Konser broşürleri ve reklâmlarında bilet fiyatlarının olduğu bir liste bulunabilir veya size daha fazla bilgi alabileceğiniz bir numara verirler.

HAZIRLANMAK  ve  Müziği Tanımak  Bazı insanlar müzikle konserden önce ilgilenmeye başlarlarsa konserin keyfini daha çok çıkartırlar. Kendinizi en iyi siz tanırsınız: müzikten keyif almanıza en çok ne yardımcı olabilir? Müziği konserden önce dinlemek birçok insana bu konuda yardımcı olur. Bu çok da eğlenceli olabilir. Çalınacak parçalardan birinin kaydını bulun, mutfakta dinleyin, arabanızda dinleyin veya yerinizde oturup dinleyin. Aynı parçanın ayrı ayrı kayıtlarını dinlemeye çalışın- farklılıklar sizi çok şaşırtabilir. Ayrıca bestecinin biyografisini okumak, müzisyenlerle ilgili bilgi toplamak, müzik stilini veya tarih periyodunu araştırıp bulmak gibi şeyler de heyecanınızı artırabilir. Tabi birçok insan da hiçbir hazırlık yapmadan konserin keyfini çıkartabilir – müzik konusunda bir uzman olmak zorunda değilsiniz. Ama konserlere giden insanlar gün geçtikçe, önceden müzikle ilgili bir şeyler yaptıkları takdirde deneyimlerini daha da derinleştirdiklerini görmüşlerdir.  Kıyafet Seçimi  Maalesef konserde ne giyilmeli sorusuna verilecek basit bir cevap yoktur, çünkü her konserin kendine özgü bir atmosferi ve bir stili vardır. Operanın açılış gecesinde resmi bir şekilde giyinmek gerekebilir, ama çoğu operada böyle bir kural yoktur. Bazılarında ise çok abartılı giyinirseniz komik duruma düşebilirsiniz! Genellikle istediğinizi giyebilirsiniz. Her çeşit kıyafette giyinmiş birçok insana rastlayacaksınız, o yüzden ne giyerseniz giyin sorun olmayacaktır. Eğer bu konuda endişeniz varsa, bir toplantıya veya en iyisi bir düğüne giderken ne giyiyorsanız onu giyin, sonuçta konser de bir çeşit kutlamadır onun için neşeli bir şeyler giyin. Daha iyi bir tavsiye istiyorsanız etrafınıza sorup araştırın veya organizasyonu arayıp ne giyilmesi gerektiğini sorun. Konserlerde birçok insan tek bir salonda toplandığı için çok ağır bir parfüm kullanmamaya çalışın.

(Gelecek Hafta: Konser öncesi konuşmaları)

Konser Öncesi Konuşmaları

Birçok organizasyonda konserden hemen önce bir konuşma yapılır. Bu konser öncesi konuşmalarında bazı müzik örnekleriyle beraber, besteci ve müzisyenler hakkında bilgi verilir. Bazen besteci ve müzisyenlerin kendileri bile konuşabilirler. Organizasyonu arayıp bu konuşmalar hakkında bilgi alabilirsiniz.

BÖLÜM 7: SALONA ULAŞMAK

Dakik Olmak

Zamanında orda olmak zorundasınız. Eğer geç kalırsanız konsere ara verilene kadar içeri alınmazsınız.

Daha da önemlisi, eğer böyle bir gecikme yaşarsanız müzikten keyif almanız zorlaşır. Atmosferin tadını çıkaracak, salonu inceleyecek, koltuğunuzu bulup müziğe hazırlanacak kadar zaman bırakın kendinize.

Eğer geç kalırsanız, yer gösterici size uygun bir zamanda koltuğunuzu gösterecektir.

Konser Salonunu Bulmak

Eğer daha önceden gitmediyseniz, salonu bulmak için fazladan zaman ayırın. Broşürde bir harita olabilir, eğer yoksa ofisi arayıp yol tarifini alın. (Yine de yanınıza şehir haritasını alın çünkü ofistekiler oraya milyonlarca defa gitmiş oldukları için ilk giden birinin bazı tarifleri anlayamayacağını düşünemezler.)

Konser salonuna vesaitle gitmek genelde oldukça kolaydır. Yalnız konser bittikten sonra da otobüs veya başka toplu taşım aracı bulabileceğinizden emin olun.

Konser salonları bazen tek yönlü labirentler arasında bulunabilir, eğer araba ile gidiyorsanız, labirenti çözmek için de fazladan zaman ayırmanız gerekebilir.

Otopark

Otoparklar oldukça pahalı olabilir – bazen konserden bile daha pahalı.  Ufak resital salonlarında, sanat galerilerinde veya dans stüdyolarında park yeri bulmak güç olabilir. Üniversitelerde park yeri konser salonuna öyle uzak olabilir ki bu uzun yürüyüş size safariye çıkmışsınız hissini verebilir.

Park yeri hakkında bilgi almak için sezon broşürüne bir göz atın; bazen bir otopark haritasıyla bile karşılaşabilirsiniz. Ya da ofisi arayın. Utanmanıza gerek yok; bu tip telefonlara alışıktırlar. Onların işi sizin gibi değerli bir konser severe park yeri bulma konusunda yardımcı olmaktır.

Park yeri bulmak için fazladan zaman ayırın ve fazladan para getirin. Konser bittikten sonra eve dönmek için çok acele etmeyin. Tüm konser salonu park yerinden bir anda çıkmaya çalışınca ortaya hiç de hoş olmayan bir görüntü çıkabilir. Sabırlı olun.

Bilet Gişesi

Henüz biletinizi almamışsanız bilet gişesini bulmak durumundasınız. Çoğunlukla konser salonun önünde veya lobide  bulunan bilet gişesi bazı konser salonlarında mimar tarafından zekice gizlenmiştir. Nerde olduğunu sorun ve onu bulana kadar yaşayacağınız maceranın keyfini çıkarmaya çalışın.

Bilet gişesinin birkaç tane penceresi olabilir. Eğer biletinizi ayırtmışsanız rezerve biletler penceresine gidin. Bilet satın almak istiyorsanız “Bu Gösteri” yazan pencereye gidin.

Koltuğunuzu Bulmak

Biletiniz konser salonuna girmenizi sağlayacaktır, eğer yeriniz ayrılmışsa oturacağınız yeri de gösterir. Biletinizi bir yer göstericiye verin size oturacağınız yeri söyleyecektir.

BÖLÜM 8: KONSER USULLERİ

Bir konser sırasında nasıl hareket edileceği hiç de zor veya esrarengiz bir konu değildir. Bu sağduyuyla alakalı bir şeydir; müziğin sessizliğe ihtiyacı vardır ve bu yüzden dinleyiciler de sessizliğe katkıda bulunurlar; hem dinleyiciler hem de müzisyenler müziğe yoğunlaşmak isterler, bu nedenle dinleyiciler konser sırasında hareket etmezler.

Akıl karıştırabilecek bir nokta vardır: ne zaman ve nerde alkışlanacağını bilmek. Hemen her konser çeşidinde insanlar parça bitimlerinde alkışlarlar, ama klasik müzikte tüm bir parçanın bitimine kadar beklemeniz gerekmektedir.

Konser Usulleri Kılavuzu
Müzik devam ederken,
1.Sessiz olun.
2.Hareket etmeyin.
3.Tüm parça bitene kadar alkışlamayın.

Bir heykel gibi de oturmanız gerekmiyor. Nefes alabilirsiniz, müziğe karşılık verebilirsiniz, koltuğunuzda vücudunuzu kıpırdatabilirsiniz. Sadece diğer dinleyicilerin performansın keyfini çıkarmalarını engellememeye çalışın.

Temel düşünce dinleyicilerin, müziğe odaklanmak için, birbirlerine yardımcı olmalarında yatmaktadır. Gürültü yapmak veya etrafta dolaşmak sadece dinleyicileri değil müzisyenleri de rahatsız eder. ( Hepimiz TV izlerken hareket etmeye ve konuşmaya alışığız- bir konser sırasında sanatçıların izleyicileri gördüklerini unutmak kolay olabilir!)
Eğer dikkat gösterir ve sessiz olursanız, müzisyenlerin size daha iyi bir konser vermelerini sağlarsınız. İlginizi hissetmek onlara ellerinden gelenin en iyisini yapmak için ilham verecektir.

Alkışlama Zamanı

Klasik müzik konserlerinde dinleyicilerin ortak endişelerinden ve müzikten keyif almayı engelleyecek başlıca sorunlardan biri Yanlış Yerde Alkışlamak Korkusu’dur. Dinleyicilerin bu korkusu çok doğaldır; klasik müzik sanatçıları dinleyiciden ne beklediklerini pek belli etmezler.

Diğer müzik türlerinde, dinleyiciler herhangi bir bitiş olduğunda, yani müziğin durduğu yerde alkışlarlar. Ama klasik müzikte, tek bir parçanın birçok bitişi olabilir, alkışlamak için en son bitişe kadar beklemeniz gerekir.

Bu zor olabilir. Bazen parçanın bittiğini anlayamazsınız. Bazen müziğe öyle kaptırırsınız ki alkışlamak istersiniz. Bazen bölüm bittikten sonra öyle coşmuşsunuzdur ki müzisyenleri alkışlamak zorunda hissedersiniz kendinizi.

Biliyorum alkışlama isteğini bastırmak çok zalimce ama bunun için parçanın sonu gelene kadar beklemeniz gerekiyor.

İnanın bana müzisyenler insanlara alkışlamamalarını söylemekten nefret ederler. Biz alkışlamaya bayılırız. Eğer biri müzikten çok etkilenip yanlış yerde alkışlamışsa müzisyenler bunu o kadar önemsemez. Her şekilde gelen tasvibi kabul ederiz.

Ama dinleyicinin parça bitene kadar beklemesinin gereği şudur: herkesin tüm parçayı bir bütün olarak yaşamasını isteriz. Uzun parçalar farklı farklı duygular uyandırabilirler, ve bunu alkışlarla bölmek pek hoş olmaz.
Peki, bir müzik parçasının bittiğini nasıl anlarsınız? Klasik müzik parçaları birçok bölümden oluşur, her birinin kendi bitişi vardır ve hangi bitişin son bitiş, yani alkışlamanız gereken bitiş olduğunu söylemek zordur. Bu son bitişi nasıl anlarsınız?

Eğer tereddüt ediyorsanız, herkes alkışlayıncaya kadar bekleyin.

( Bu arada, bu parçanın bitimine kadar bekleyip öyle alkışlama adeti oldukça yenidir. Eski zaman ve yerlerde dinleyiciler müzik boyunca alkışlamışlardır. Mozart, babasına yazdığı bir mektupta, son senfonisi boyunca dinmeyen alkışları gururla anlatmıştır. O yüzden eğer parçanın en sonu gelmeden alkışlamanıza karşı koyamayacak gibi hissediyorsanız kendinizi, alkışlayın, böylece hakiki tarihi geleneğe uyum sağlamış olacaksınız.)

Alkışlamakla ilgili son bir şey: ukala insanlar sizi alkışlamanın ne kadar önemli bir şey olduğuna inandırmaya çalışabilirler. Bu kendini beğenmiş insanlar kendini müziğe kaptırıp uygun olmayan bir yerde alkışlayanları küçümsemeye çok hazırdırlar. ( Çok fazla alkışladıkları için tüm bir ülkenin insanlarına kendilerinden utanmaları gerektiğini söyleyen bir müzik eleştirmeni tanıyorum.) Bu tip ukalalılar acınacak şeylerdir ve göz ardı edilmelidirler. Bir sanatçı olarak, çok fazla alkışlayan insanları bu tip ukala insanlara her zaman tercih etmişimdir.

Rahatsız Edici Sesler

Konuşmak. (Ne kadar çok insanın TV izlediklerini unutup bunu yaptıklarını bilseniz şaşırırsınız.)

Fısıldaşmak. (Ne kadar çok insanın fısıldaşmanın sessiz olduğunu düşündüklerini bilseniz şaşırırsınız.)

Öksürmek. (Eğer öksürüyorsanız, o zaman pastil getirin – ve önceden paketinden çıkarın, lütfen! – ya da öksürük ilacı alın.)

Koltuk gıcırdatmak.

Çanta açmak.

Bozuk paralarla oynamak.

Herhangi bir şeyin paketini açmak.

Programla oynamak.

“Şşşş” demek.

Alarmlı saatler ve cep telefonları ( lütfen kapatın!)

Tüm konser boyunca gergin olmanız veya dimdik oturmanız gerekmez. Nefesinizi tutmanıza da gerek yoktur. Ama müziğin zenginleşmesine yardımcı olacak sessizliğin yaratılmasında yardımcı olun.

Alkışlama Zamanı, Bölüm 2

Bazı durumlarda ise bir şeyi beğendiğiniz zamanlarda alkışlarsınız. Bu daha çok opera ve balelerde olur. Dinleyiciler ışıklar sönerken, perde açılırken, yıldız oyuncu sahnede ilk belirdiği zaman, etkileyici bir dans hareketinde, güzel bir şarkıda ya da güzel bir sahne tasarımında alkışlayabilirler.

Ama bunlar her bale ve operada olur diye bir kural yoktur. Eğer kafanız karışırsa (ki bazen benim kafam bile karışır) diğer dinleyicileri taklit edin.

Ve şunu unutmayın: eğer ne zaman alkışlanacağı konusunda emin değilseniz, bu sizin hatanız değildir. Sanatçıların size nerde alkışlamanız gerektiği konusunda yardımcı olmaları gerekir, ama bunu her zaman yapmayabilirler.

Peki, Ya Çocuklar?

Konserler herkes için değildir. Bebeklerin ve küçük çocukların, bir yetişkin konserinde bu kurallara uyması beklenemez. Nasıl davranmaları gerektiğini bilecek yaşa gelene kadar onları evde bırakın.

Bazen bazı yetişkinler bile bu kurallara nasıl uymaları gerektiğini bilemezler. Bazı insanlar sessiz duramazlar. Bazı insanlar kıpırdamadan duramazlar. Bazı insanlar horlarlar. Beraberinizde getirdiğiniz kişi konusunda iyice düşünüp öyle karar verin.

Kanuni Meseleler

Konser boyunca fotoğraf çekmek veya kayıt yapmak yasaktır ve video çekimi yapmayı aklınızdan bile geçirmeyin. Bu tip şeyler ilgi dağıtıcıdır ve genellikle de yasal değildir. Bunun dışında, orda konseri belgelemek değil o anı yaşamak için bulunuyorsunuz.

BÖLÜM 9: KONSER ADETLERİ

Her tür müziğin kendine has adetleri vardır. Sanatçılara yardımcı olmak, dinleyicilerin müziksel bir ruh haline girmelerini sağlamak ve müzikten yayılan gücü kontrol altında tutabilmek için bu adetlere ihtiyacımız vardır.

Eşimle birlikte birkaç arkadaşımızı bir senfoni konserine götürmüştük. Daha önce hiç bir konser salonuna gitmemişlerdi ve nelere dikkat etmeleri gerektiğini hemen hemen hiç bilmiyorlardı. Dinleyicilerin kıyafetleriyle çok eğlendiler, avizeler gözlerini kamaştırdı ve sahnedeki insan trafiğinden kafaları karıştı- tüm o girişler, çıkışlar, selam vermeler, oturmalar, kalkmalar. İlk parça bittikten sonra alkışladığımız sırada, orkestra şefi dinleyicilere döndü, selam verdi ve sahneyi terk etti. Arkadaşım endişeyle bana döndü ve şefin nereye gittiğini sordu.

Klasik müzik adetleri oldukça kafa karıştırıcı olabilir. Yüzyıllardır, birçok farklı ülkede gelişmiş olan  bu adetler şu an bize çok yabancı gelen toplumlardan günümüze kadar gelmiştir. Konser adetleri her zaman aynı değildir, ama beklentiler konusunda ufak bir fikir:

Bir orkestrada, keman bölümünün başındaki kişiye konser şefi denir. Genelde konser şefleri tüm orkestra sahneye yerleşip hazır oluncaya kadar sahne arkasında beklerler, daha sonra sahneye çıkarlar ve dinleyicilerin alkışları arasında selam verirler. Konser şefleri orkestraya dönerler, bir akort notası duyulur ve müzisyenler enstrümanlarını akort ederler. Dinleyiciler bu akort sırasında sessiz olmalıdırlar.

Sonra da orkestra şefi sahneye çıkar. Dinleyiciler alkışladığı sırada orkestra şefi müzisyenleri, ayağa kalkıp, alkışa katılmaya davet edebilir. Orkestranın temsilcisi olan konser şefi ve orkestra şefi el sıkışırlar.

Müzisyenler yerlerine oturunca orkestra şefi onlara döner ve müziği başlatır. İlk bölüm bitene kadar bir daha orkestra şefinin yüzünü görmezsiniz. Bu kısa veya bir saatten uzun bir süre olabilir.

Müzik tek bir parça içinde birçok kez durup başlayabilir, ama tüm parça sona erdiğinde, dinleyiciler alkışlar ve şef dinleyicilere dönerek alkışları kabul eder.

Sonra orkestra şefi sahneden ayrılır. Alkışlar devam ettiği sürece, şef sahneye dönüp selam vermeye ve alkışları kabul etmeye devam eder. Orkestrayı veya tek tek bazı müzisyenleri ayağa kaldırıp alkışları kabul etmelerini isteyebilir.

Tüm bu alkışlardan, selam vermelerden, giriş ve çıkışlardan sonra, şef sonunda sahneden ayrılır, bu sırada orkestra ve dinleyiciler diğer parçaya hazırlanırlar. Bazen bazı eşyaların yerleri değiştirilir veya bazı müzisyenler eklenir veya çıkarılır.

Nihayetinde, herkes hazır olduğunda, şef diğer parçayı yönetmek üzere tekrar sahneye çıkar. Eğer bir solist varsa, sahneye şefle birlikte çıkar, bu sırada solistin dinleyicinin dikkatine odaklanmasını sağlamak için, alkışlar sırasında şefin arka planda durduğunu fark edebilirsiniz.

Oda müziği adetleri

Bir oda müziği konserinde veya bir resitalde, genellikle bir şef bulunmaz, o yüzden müzisyenler selamlamayı girerken ve çıkarken yaparlar.

Opera ve Bale adetleri

Opera ve balede, orkestra genellikle sahnede değil sahnenin önündeki orkestra paterinde bulunur. Bu düzende, konser şefi özel bir giriş yapmaz. Orkestra akordunu yaptıktan sonra, dinleyiciler şefin patere girişi sırasında alkışlarlar.

Opera ve balenin birçok garip adetleri vardır. En şaşırtıcı adet ise hikâye hiçbir uyarıda bulunmadan selam vermek için bölünebilir. Oyuncular alkışı kabul etmek için oyuna ara verebilir veya alkışlar sırasında kıpırdamadan durabilirler ve tekrar oyuna geri dönerler.

Ara verileceği zaman perde indirildiğinde, genellikle başoyuncular perdenin arasından geçip selam verirler.

Ara

Çoğu konserde ara tam ortada verilir – sanatçılar ve dinleyicilerin mola vermesi sağlanır. Müzisyenler sahneyi terk eder; siz de koltuğunuzu terk edebilirsiniz.

Vermek ve Almak

Eğer konserlerdeki alkışlama ve selam verme bölümleri size tuhaf geliyorsa, konseri bir enerji alışverişi şeklinde hayal etmenin faydası olacaktır. Müzisyenler müzikal enerjiyi dışarı verirken dinleyiciler bu enerjiyi alırlar. Parçanın bitiminde, bu kez dinleyicilerin alkışlarıyla bir şey verme ve müzisyenlerin bunu selam vererek alma sıraları gelmiştir.

Ayakta Coşku Dolu Alkışlar, Bağırışlar, Islıklar, vs.

Dinleyiciler alkışları sırasında fazladan coşku gösterisinde bulunarak ayağa kalkabilirler. Eğer isterseniz “bravo!” diye bağırabilirsiniz. (Eğer politik ve dilbilgisi olarak doğru bağırmak isterseniz, bayan bir sanatçı için “brava!” diye ve bir grup için “bravi!” diye bağırın.)

Bir müzisyen olarak, dinleyicilerin heyecanlanmasına ve alkışları sırasında şamata yapmalarına bayılırım. Doğru kelimeyi söylememişler, “Evet!” diye bağırmışlar veya ıslık çalmışlar veya çığlık atmışlar hiç fark etmez. (Yine de dikkat edin: bazı Avrupa şehirlerinde ıslık çalmanın beğenmeme anlamına geldiğini duydum.)

Yuhalama

Son zamanlarda, klasik müzik konserlerinde insanlar çok nazikler, ama birkaç nesil önce her şey çok daha medeniyetsizceydi. Yeni bir beste ayaklanmalara neden olabilir veya bestecisi zafer alaylarıyla caddelerde dolaştırabilirdi. Bugün bile, bazı İtalyan opera evlerindeki sanatçılar, dinleyicilerden gelecek herhangi bir tepki sırasında kaçmaya hazır bulunurlar.

Benim fikrime göre, az biraz tutku konser hayatını canlandırabilir. Sanatçılara yaptıkları şeye ne kadar değer verdiğinizi gösterin: alkışlayın veya bağırın veya hazla yuhalayın.

BÖLÜM 10: PROGRAMI OKUMAK

Hemen her konserde, her dinleyiciye konser boyunca olacakların basılı olduğu bir program verilir. Bu program bir kâğıt parçası kadar basit veya bir kitap kadar ayrıntılı olabilir. Siz çalınacak müziğin yazılı olduğu  “program sayfası”na bakın. (Eğer program kitapçık şeklindeyse bu sayfa genelde ortada bulunur.)

Klasik müziğin kökeni farklı zaman ve bölgelere dayandığı için, program sayfasındaki başlıklar çoğunlukla yabancı dildedir.

Sanatçı Listesi

Orkestra programlarında genellikle müzisyenlerin ve çaldıkları enstrümanların adları bulunur. Bazen listeyle müzisyenler tam olarak birbirini tutmaz. Bazı son dakika yer değişiklikleri olmuş olabilir veya daha büyük parçalar için fazladan müzisyenler eklenmiş olabilir. Orkestradaki müzisyenler alfabetik sıraya göre değil de oturdukları yere göre sıralanmış olabilirler.

Biyografiler

Programlarda genellikle sanatçılar hakkında bilgiler bulunur. Buradan, başka nerelerde çaldıklarını, kayıtlarını ve aldıkları unvanları öğrenebilirsiniz. Çok fazla kişisel bilgi bulmayı beklemeyin; bu tip biyografiler sizi sanatçının mesleki başarılarıyla etkilemek için yazılmıştır.

Program Notları

Bazı programlarda program notları bulunur, bunlar: müzik, besteci veya tarihi ortam hakkında kısa denemelerdir. Bazı program notlarında müzikten kesitlerin tasviri yapılır; bazılarında müzik analiz edilir; bazıları da tarihsel geçmiş üzerinde odaklanır.

Eğer bu tip bilgiler müzikten daha çok keyif almanızı sağlıyorsa, bu notları okuyabilmek için konsere erkenden gelmeye çalışın. Ama dikkatli olun: mükemmel program notu yazarları bulunduğu gibi oldukça kötü yazarlar da vardır. Eğer program notlarının size yardımcı olmadığını düşünüyorsanız sadece onlar yokmuş gibi davranın!

Telaffuz (endişelenmeyin)

Klasik müzik konserleri meslek argoları, anlaşılması zor teknik terimler ve yabancı kelimelerle doludur. Bunları nasıl söyleyeceğiniz konusunda endişeye kapılmayın. Zaten bu kelimelerin bir kısmı farklı yerlerde farklı farklı telaffuz edilir.

Besteci Darius Milhaud’nun hikâyesini çok severim. Soyadını karısıyla farklı farklı telaffuz ederlermiş. Biri mee-OH, derken diğer mee-LOH dermiş. Artık bir kelimenin nasıl

 

---

Yazıyı Tavsiye Et ♫

Yorumlar

---

Bu yazıya henüz yorum yapılmadı.

Yorumları okumak yada yorum yazmak için sisteme giriniz.