Yazılar

En zor besteci Türkiye’de!Sayı: - 21.04.2006

Sovyet döneminin hem sevilen hem yasaklanan, müzik kariyerini Avrupa’da Amerika ve tamamlayan, en zor icra edilen klasik müzik eserlerinin sahibi Sergey Rahmaninov ‘u tanımaya hazır olun. Çünkü iki ülke arasındaki sanatsal trafiğe hız verecek Rahmaninov Vakfı artık Türkiye’de.


Rusya’nın 9 Mayıs Zafer Bayramlarının değişmez ritüeli, 1 dakikalık saygı duruşunda çalınan Rahmaninov’un 2 nolu piyano konçertosudur. Sergey Rahmaninov, 1917 Bolşevik devriminden bir süre sonra ülkeyi terk etmiş, Avrupa’nın ve Amerika’nın seçkin salonlarında konserler vermiş, “ünlü Rus bestekâr ve piyanist” namını, 1943’te hayata gözlerini yumacağı Amerika’da kazanmıştı. 20. yy’ın en yetenekli bestekâr ve piyanistlerinden sayılan Rahmaninov’u evrensel kılan şey, sanatını ırkların ve ideolojilerin üzerinde tutması, Rahmaninov Vakfı Başkanı Viktor Merzhanov’un söylemiyle insanda yüksek duygular uyandıran bir müzik yapmasıydı.

Her yıl pek çok ünlü Türk piyanistin de eserlerini icra ettiği Rahmaninov’u bizim gündemimize taşıyan önemli gelişme şu: Dünya çapında festivaller ve yarışmalar düzenleyen, pek çok klasik müzik sanatçısını sanat dünyasına kazandıran Rahmaninov Vakfı artık Türkiye’de. Hem Türkiye’deki şubenin yetkilileriyle tanışmak ve yeni projeleri konuşmak, hem de Rusya Federasyonu ile Türkiye İş ve Dostluk Derneği’nin (RUTİD) kendisine verdiği ödülü almak için ilk defa Türkiye’ye gelen Viktor Merzhanov’la vakfın faaliyetlerini ve daha çok da Rahmaninov’u konuştuk.

Kendisi de ünlü bir piyanist olan Viktor Merzhanov’un Rahmaninov hayranlığı lise çağlarına dayanıyor. Rusya’nın ortası denilebilecek bir yerde, Tanbov şehrinde doğan Merzhanov, 1920’ye kadar bu şehirde yaşayan Rahmaninov’la şahsen tanışmasa da onu tanıyanlarla tanışır. Okuduğu müzik okulunun müdürü ünlü bestekârın arkadaşıdır, çocukluk yılları Rahmaninov ile beraber olan kişilerle geçer. 50 yıl önce Moskova Konservatuvarı’na başladığında Rahmaninov’u çok iyi biliyor ve seviyordur artık. “O yıllardan beri hayatımı Rahmaninov’un eserlerinin propagandasına adadım. Ben onun sadece eserlerini değil şahsiyetini de çok seviyordum.” O samimi bir Rus kültür elçisidir aynı zamanda. “Ve dünyanın birçok önemli müzisyenini etkisi altına alan bir piyanist. Ben onun eserlerinin insanların içindeki kötülüğe ilaç olacak değerler taşıdığına inanıyorum. Çünkü onun ürettiği müzik insanın içinden gelen samimi duyguları ve sağlıklı bir insanın hissiyatını ifade ediyor.”

Viktor Merzhanov da ünlü bir piyanisttir; 2000’den fazla konser vermiş, 82 orkestra şefiyle birlikte çalmış, 290 şehirde sahneye çıkmış, pek çok uluslararası yarışmada jüri üyesi ve jüri başkanı olarak yer almıştır ama en önem verdiği şey Rahmaninov Vakfı’nın faaliyetleridir. İlk defa geldiği Türkiye’de karla kaplı İstanbul’un eski mimarisine, Ayasofya’ya ve Sultanahmet’e hayran kalır fakat onu asıl heyecanlandıran buradaki vakfın temsilcileriyle neler yapabileceklerini konuşmak, Türkiye ile Rusya arasında bir sanat köprüsü inşa etmektir.

Rahmaninov muhalif miydi?

Bu soruyu yönettiğimizde Viktor Merzhanov’un ilk cevabı "basit bir soru değil” oluyor. Merzhanov’a göre Rahmaninov’un eserleri Sovyet döneminde seviliyordu ve pek çok yerde çalınıyordu. Ayrıca onun Sovyet döneminde bir işe giremediği ve bu nedenle gittiği yönündeki söylentileri de aktarıyor. Bolşevik devriminden sonra ayrılması bir iltica değildir; konserler vermek için gitmiş, uzatılan kontratlar nedeniyle geriye dönememiş ve zaten sonra da savaş çıkmıştır. Merzhanov, Rahmaninov’un Alman-Rus savaşında açık olarak Rusya’nın tarafında yer aldığını da ilave ediyor. Bazı farklı kaynaklar 1930’lu yıllarda Bolşeviklerin, rejime yaptığı eleştirilerden ötürü Rahmaninov’un eserlerinin Rusya’da çalınmasını yasakladığını aktarıyor. Ki bu, ünlü müzisyeninin borsadaki tüm varlığını yitirmesiyle sonuçlanacak bir süreç olmuştur.

İdil Biret’e göre Rahmaninov’un sanat yolu mistik öğeler içermekteydi. Geleneksel armonik konsepte sadık kaldığı için de çağdaşlarına göre daha az atıf yapılır. “Modası geçmiş bir üslubu sürdüren bir besteci olarak hor görülmüş, film müziği bestecisi damgasını yemiştir.” Eleştirmenlerin yoğun eleştirisini alan Puccini gibi seyircilerin ve yorumcuların yoğun talepleri onu hâlâ yaşar kılmıştır. Biret’e göre, Rahmaninov önemli bir sanatçıdır ve onu anlamak Rus kültürünü ve coğrafyasını anlamakla birebir ilişkilidir. “Rahmaninov'un çalışındaki sert, asil ve oldukça mesafeli denebilecek tarz, engin topraklara sahip Rusya'nın karakteridir aslında.”

Viktor Merzhanov, Türkiye’den sadece İdil Biret’i Moskova’da verdiği bir konserle tanıdığını söylüyor: “Türk sanatçılar Moskova’ya pek gelmiyor.”

Yazıyı Tavsiye Et ♫

Yorumlar

Bu yazıya henüz yorum yapılmadı.

Yorumları okumak yada yorum yazmak için sisteme giriniz.