Yazılar

Heyecan verici iki kitap...Sayı: 1166 - 14.02.2011

Kahramankaptan’ın İlhan Baran biyografisi ‘Müzikte Derin Zirve’ ve Ufuk Çakmak’ın ‘La Traviata’ incelemesi

© ‘Müzikte Derin Zirve’, bilge bestecimiz İlhan Baran’ı daha yakından tanımak ve müziğini duyabilmek için değerli bir belge. Ufuk Çakmak’ın kaleme aldığı ‘Elit Bir Fahişenin Öyküsü’ ise ‘La Traviata’ operasını konusu, müziği ve metniyle irdeleyen çok boyutlu bir inceleme.

Geçenlerde yayımlanan iki kitap beni çok heyecanlandırdı: Şefik Kahramankaptan’ın İlhan Baran üstüne yazdığı “Müzikte Derin Zirve” başlıklı biyografi (Sevda-Cenap And Vakfı) ve Ufuk Çakmak’ın ‘Elit bir Fahişenin Öyküsü: La Traviata Üzerine bir İnceleme’ başlıklı deneme (Pan Yayıncılık).

Biyografi yazarlığının zorluklarını bilen biri olarak İlhan Baran gibi kendi dünyasında yaşayan değerli bir bestecimizi gün yüzüne çıkardığı için Şefik Bey’i kutlayarak başlamalıyım söze. İlhan Baran’ı son derece “entelektüel” birikimiyle tanırız. Özverili öğretmenliği, sayısı az da olsa rengârenk besteleri, müzik kadar görsel sanatlar, Anadolu kültürü, edebiyat ve toplumbilim konularındaki birikimi onu ayrıcalıklı kılar. Ne televizyon izler, ne telefonu vardır. Kapalı kapıları ardındaki en büyük zenginliği öğrencileridir. Şefik Bey’in hazırladığı 424 sayfalık kitap onun içedönük dünyasının perdelerini aralıyor. Bugün her birisi Türkiye’nin önde gelen orkestra şefi, solisti, bestecisi ya da öğretmeni olmuş nice öğrencinin anıları derlenmiş.

Şefik Bey her adı geçen kişiye sayfa altında dipnot açtığından, okura elinin altında bir de antoloji armağan etmiş oluyor. İlhan Baran çağdaş besteciliğimizin üçüncü kuşağını oluşturanlardan. Kitaba ekli CD’de onun piyanolu üçlü için Dönüşümler’i, Siyah Beyaz adlı piyano yapıtı, Demet adlı kenteti, şan ve piyano için şarkıları yer alıyor. Anadolu kültürünü çağdaşlaştırmaktan, geleneksel müziğimizin değerleri, çağdaş dünya müziği ve hatta caz müziğini de içeren birçok görüş okuyoruz. Cumhuriyet müziğinin Osmanlı müziğinden bir uzantı olduğunu doğallıkla görüyoruz. Türk müzikolojisinin, etnomüzikolojinin önem ve eksikliğini bir kez daha anlıyoruz. Ankara Konservatuvarı’nda kuşaklar boyunca süren hizipleşmeyi de bir kez daha anımsıyoruz.

Baran’ın Paris’teki öğrencilik yıllarında çok yakın olduğu iki önemli besteci var: Dutilleux ve Maurice Ohana. Özellikle Ohana gibi çağımız müziğinde önemli yeri olan bir müzikçi hakkında onun daha derin izlenimlerini okumak isterdim. Kitabın teknik derlenmesinde üç şey aradı gözüm: Birincisi bestecinin yaşamından satırbaşlarını gösteren bir zaman çizelgesi, ikincisi yapıtlarının zamandizinsel bir listesi, üçüncüsü, bu çok sayfalı çalışmanın arkasında kitapta adı geçen kişi ve yapıtların isim dizini. Bunlar araştırmacılar için kolaylık sağlayan anahtarlardır. Baran’ı, bu bilge bestecimizi daha yakından tanımak ve müziğini duyabilmek için değerli bir belge.

‘LA TRAVİATA’ ÜSTÜNE

Ufuk Çakmak’ın yazdığı “Elit Bir Fahişenin Öyküsü: La Traviata Üzerine Bir İnceleme”, birkaç sanatsal yönü kapsıyor. 160 sayfalık çalışma, hem yazarın geniş kültürüyle donanmış edebi bir deneme hem de “La Traviata” operasını konusuyla, müziğiyle, metniyle irdeleyen çok boyutlu bir inceleme. Bir müzik doğaçlaması gibi kaleme alınması ayrıcalık taşıyor. İnceleme bölümünde Verdi’nin müziğindeki akıcılığa koşut bir dil kullanıyor. Zincir halkaları gibi birbirine bağlanıyor anlatı.

“Beni kitabı yazmaya iten bestecinin adeta bir sahne ressamı gibi notalarla ve müziksel tekniklerle dramada olup biteni nasıl canlandırabildiğini, tek başına sözler ve oyunculuğun vereceği etkiyi müzikle ne inanılmaz derecede güçlendirebildiğini gösterme arzum oldu… İtalyan operasının ve belki de tüm operanın bir tür ortak noktası olduğunu düşündüğüm La Traviata’nın kullandığı kalıpları ve yaslandığı formları, sanki donmuş bir zaman kesiti içindeymişizçesine, zamanlar üstü bir kalıp gibi sunuyorum” diyor yazar.

“La Traviata” operasının konusu gerçek bir karakterden, 19. yüzyıl başında Paris’te yaşamış “elit fahişe” Marie Duplesis’in yaşamından kaynaklanıyor. Alexandre Dumas’nın “Kamelyalı Kadın” olarak romanlaştırdığı konuyu libretist F. M. Piave ve Giuseppe Verdi ortak çalışma sonucunda opera metnine dökmüşler. Ve Verdi güzelim müziğiyle dantel gibi işlemiş operayı.

Kitap, “La Traviata” kayıtlarının listesi, Verdi’nin yaşamöyküsü, ayrıntılı bir Verdi operaları listesi, küçük bir terimler sözlüğü ve kaynakça ile daha bilimsel bir çerçeveye oturmuş. Baş kadın oyuncunun çekim noktasından hareketle yaptığı incelemeler, yazarın müzikbilimsel bilgisini de kanıtlıyor. Kitabı ister genç bir öğrenci okusun, ister yaşlı bir operacı, ister bir araştırmacı, hepsine seslenen yönleri var. Türkiye’de önceki kuşakların yazdığı kravatlı müzik kitaplarındaki deyişlere yeni bir soluk, yeni bir albeni getirmiş Ufuk Çakmak.

Yazıyı Tavsiye Et ♫

Yorumlar

Bu yazıya henüz yorum yapılmadı.

Yorumları okumak yada yorum yazmak için sisteme giriniz.