ISSN: 1301 - 3971
Günün Mesajları
♪
Kültür bakanlığı sınavında. Ankara thm koro şefi kızını aldı. Urfa korusu şefi kayın biraderini aldı. İstanbul korosu şefi oğlu ve yeğenini aldı. ilginizi çekerse detay verebilirim
ttnet arena - 09.07.2024
♪
Cumhuriyetimizin kurucusu ulu önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşlarını saygı ve minnetle anarken, ülkemiz Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 100. yılını en coşkun ifadelerle kutluyoruz.
Mavi Nota - 28.10.2023
♪
Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri Müzik Bölümlerinin Eğitim Programları Sorunları
Gülşah Sargın Kaptaş - 28.10.2023
♪
GEÇMİŞ OLSUN TÜRKİYE!
Mavi Nota - 07.02.2023
♪
30 yıl sonra karşılaşmak çok güzel Kurtuluş, teveccüh etmişsin çok teşekkür ederim. Nerelerdesin? Bilgi verirsen sevinirim, selamlar, sevgiler.
M.Semih Baylan - 08.01.2023
♪
Değerli Müfit hocama en içten sevgi saygılarımı iletin lütfen .Üniversite yıllarımda özel radyo yayıncılığı yaptım.1994 yılında derginin bu daldaki ödülüne layık görülmüştüm evde yıllar sonra plaketi buldum hadi bir internetten arayayım dediğimde ikinci büyük şoku yaşadım 1994 de verdiği ödülü değerli hocam arşivinde fotoğraf larımız ile yayınlamaya devam ediyor.ne büyük bir emek emeği geçen herkese en derin saygılarımı sunarım.Ne olur hocamın ellerinden benim için öpün.
Kurtuluş Çelebi - 07.01.2023
♪
18. yılımız kutlu olsun
Mavi Nota - 24.11.2022
♪
Biliyorum Cüneyt bey, yazımda da böyle bir şey demedim zaten.
editör - 20.11.2022
♪
sayın müfit bey bilgilerinizi kontrol edi 6440 sayılı cso kurulrş kanununda 4 b diye bir tanım yoktur
CÜNEYT BALKIZ - 15.11.2022
♪
Sayın Cüneyt Balkız, yazımda öncelikle bütün 4B’li sanatçıların kadroya alınmaları hususunu önemle belirtirken, bundan sonra orkestraları 6940 sayılı CSO kanunu kapsamında, DOB ve DT’de kendi kuruluş yasasına, diğer toplulukların da kendi yönetmeliklerine göre alımların gerçekleştirilmesi konusuna da önemle dikkat çektim!
editör - 13.11.2022
Tüm Mesajlar
Anket
Destekleyenlerimiz
Yazılar
Türkiye’de Devlet Müzik ve Sahne Sanatları Enstitülerinin Çağdaş Modeller Çerçevesinde Gelişmesi Sayı: 1170 - 18.02.2011
Ben Berlin’de avukatlık yapıyorum ve on yıl önce Alman Orkestra Birliği’nde görev aldım. Bu zamana kadar Doğu Almanya’daki (Geçmiş Alman Demokrat Cumhuriyeti) tiyatro ve orkestraların problemlerini çözmek benim görevim idi. Tahmin edebileceğiniz gibi, son yıllarda Almanya’da yeni yapılar, ortaklık biçimleri, işçilik durumları ve şartları, vb. konularda birtakım tartışmalar olmuştur. “Yeni federal devletler” adıyla anılan bölgede bazı tiyatrolar ve orkestralar kapatılmış veya birleşmeye zorlanmıştır. Almanya kültür politikasındaki temel sorun genel maddi yardımın miktarıdır. Hatta yeni-eski başkent Berlin’deki büyük Devlet Tiyatroları ve orkestraları dahi her yıl alacakları yardımla ilgili korku içerisindedirler.
Türkiye’deki tartışma ve bu sempozyumun özellikle bu konunun farklı alanlarındaki problemlerle bağlantılıdır.
Örneklemek gerekirse; 1970’lerin başına kadar, Alman senfoni ve operasında bazı müzisyenler hala gönüllü olarak çalışıyorlardı. Bugün orkestralarda sadece işçilerimiz var. Doğal olarak geçici işçilik ilişkileri var. Bu ilişkiler bilinen standartlardır. Birçok Alman Orkestrası Alman Devleti İşverenler Birliği (Deutsche Orchestervereinigung, DOV) ve Alman Orkestra Sendikası tarafından imzalanmış olan kültür orkestraları müzisyenlerini birleştirici işlem anlaşması TVK’ya (Tarifvertrag für die Musiker in Kulturorchestern vom 1. Juli 1971) tekabül ediyor. Bu birleştirici anlaşma orkestrada işçiliğin bütün şart ve durumlarına temel olarak gösterilmektedir. Örneğin, çalışma saatleri, müzisyenlerin ve işverenlerin görevleri, ödeme kuralları, vb. (Alman orkestra ve koroları sanatçılarının özel toplu anlaşmaları vardır.)
Çoğunlukla orkestraya katılmak isteyen bir müzisyen 35 yaşın üzerinde olmamalıdır. Bu yeni başlayanlar için uygun görülen en yüksek yaş sınırıdır. Eğer orkestra üyesi işine daha erken girmiş, -ki normali budur –40 yaşın üzerinde ve en az son on yılını ilgili orkestra ile geçirmiş ise işçilik ilişkisi normal olarak bağlantısını yitirecektir.
Bu kurula iki ayrıcalık tanınır: 1. Yönetimin orkestrayı kapatmak veya indirgemek istemesi halinde veya 2. Müzisyenin işinin artistik gereklerini yerine getirememesi durumunda, işçiliğe son vermek hala mümkündür. Birinci durumda (kapatma veya eleman azaltma), yönetim müzisyene –eğer mümkünse- bir başka iş olanağı sunmak veya yüksek bir tazminat ödemek zorundadır. Bir müzisyeni –özellikle yaşça büyük ise- orkestradan artistik sebeplerle çıkartma ise oldukça zor ve az görünür bir durumdur.
Almanya’nın işçilik ilişkilerini fesetme konusunda çok güçlü koruma yasaları vardır. Eğer orkestradaki bir müzisyenle artistik problemler yaşanıyor ise işveren önce belirli bir uyarıda bulunmak durumundadır. Eğer müzisyen bu uyarı olmadan işten çıkarılırsa, endüstriyel platformdan önce işverenine karşı, işçilik ve diğer ilişkilere dayanan bir dava ile eyleme geçme hakkına sahiptir. Böyle bir durumda, işveren, mahkemede, işten çıkarmanın artistik sebeplerini kanıtlamak zorundadır ki bu mümkündür, ancak son derece de zordur.
Peki ya opera koroları üyeleri?
Opera korolarının özel toplu sözleşmeleri vardır (Normalvertrag Chor). Yıllardan beri Alman Sahne İşçileri Birliği ve değişik sendikalar arasında koro ve bale sanatçıları için yeni bir toplu anlaşma yaratmak üzere görüşmeler olmaktadır.
Koro üyelerinin sadece sezondan sezona otomatik olarak yenilenen limitli işçilik ilişkileri vardır. Eğer kontratları yenilenmiyecek ise işverenin öncelikle koro üyesini ve opera korosu yönetim kurulunu dinlemesi ve işten çıkarılmasının artistik ve sosyal sebepleri üzerinde anlaşmaya varması gerekmektedir. Koro üyesi bundan sonra işverenine karşı yargıya (Bühnenschiedsgericht ) başvurma imkanına sahiptir. Eğer koro üyesinin yaşı 40’ı geçiyor ise ve en az 15 yılını ilgili opera korosu ile geçirdi ise işveren sanatçıya bir başka iş vermek üzere baskı altında tutulur.
Düzey sıralaması ve emeklilik için 65 yaş sınırlaması?
Bir orkestrada düzey sıralaması, konsertmaister, solistler, vb. artistik çalışmanın temel bir öğesidir. Orkestradaki konsertmaisterlar ve solistler gruplarının sanatsal liderleri ve artistik gelişmenin temelleridirler. Tecrübelerime göre, her orkestranın öncelikli pozisyonlarda, yeni müzisyenlerin iyi olup olmadığına dair uyarımları vardır. Solistin düzeyi ne kadar yüksek ise grubun üzerindeki artistik baskı da o kadar yüksektir. Oluşumsal bir yapılanma sözkonusu iken, genç müzisyenler teknik yeteneklerini kanıtlayabilir, yaşça büyük olan müzisyenler ise orkestral tecrübelerinin bir kısmını diğer elemanlara geçirebilirler. Sanatsal gelişmenin değişmez yapılanmaya ihtiyacı vardır. Bu esneklikten yoksun olmak demek değildir. Bununla birlikte, bir işi yaparken belli bir yolda sadece bir kısım müzisyen ile ilerlemek, orkestranın ölümüne sebep olur. Çünkü hiçbir zaman özel karakteristik ses erimini sağlayamaz veya devam ettiremez.
Alman orkestralarında, en iyi konsertmaister ve solist olan müzisyenleri elde etmek için zorlu bir rekabet vardır. Hatta ünlü Berlin Philharmoni Orkestrası’nın dahi çok iyi müzisyenler bulmakta problemleri vardır. En iyi müzisyenleri elde etme sanatı bir ücret sorunundan, artistik mücadeleden ve işçilik şartlarından (müzisyenler oda müziği çalmaya, solist olmaya, öğretmen olarak çalışmaya izinleri var mıdır?) ibarettir.
Eğer bir müzisyen artistik yeteneklerinin bir kısmını kaybetmeye başladı ise ne olur?
İki yol vardır. Birincisine ünlü Amerikan orkestra şefi Maurice Abravanel bir röportajı sırasında değinmiştir; “Hiçkimseyi, hiçbir zaman orkestradan kovmadım. Eğer birisi biraz gevşer ise ona telefon eder ve bu konuya dikkatini çekerim. Genellikle bu sonuca ulaşır.”
Diğer yol ise yönetimin konsertmaisteri veya solisti, sadece artistik nedenler çerçevesinde olduğundan düşük bir pozisyonda görevlendirebilme olasılığıdır. Bazı toplu anlaşmalar, böyle bir pozisyon değişikliği durumunda yönetimin müzisyenler kuruluna danışmasını gerektirecek şekilde düzenlenmiştir. Orkestralarda yaşça büyük müzisyenlerin daha düşük pozisyonları, maaşlarının büyük kısmını kaybetmeden, ayarlamaları normal görülür.
Gördüğünüz gibi, Almanya’da hiçbir müzisyen pozisyonunu sonsuza dek koruyamaz. Doğru şart ve kurallar çerçevesinde, düzey sıralaması sanatsal gelişmeyi engellememektedir.
Opera korolarında sıralama neredeyse yoktur. Sadece iki alışagelmiş ses grubu vardır, 1’inci ve 2’inci soprano, vb..
Emeklilik için 65 yaş limiti normal olarak orkestrada problem değildir, Almanya’da normal limit de budur. Öyle müzisyenler tanıyorum ki bazıları 50 yaşında “işten sıkılmış” iken 70 yaşında olmasına rağmen mükemmel çalıyorlar. Amerikan orkestralarında, yüksek standartların beraberinde, emeklilik için bir yaş limiti özel “İşçilikte Yaş Ayrımı Yasası” gereğince yoktur.
Emeklilik için 65 yaş limiti opera korolarında, orkestralardan daha büyük problem oluşturabilir. Ancak bu konu bir tarafta, ayrıcalıklı artistik yetenekleri olan yaşça büyük sanatçılara bağlıdır. Hala mükemmel durumda olan birçok ses sanatçısı tanıyorum. Diğer tarafta her koronun, grupta ki genç ve yaşça büyük sanatçılarının iyi yapılanmasına bağlıdır.
Peki ya ödeme politikası?
Alman orkestralarında müzisyenlerin maaş düzeyleri; ya orkestradaki pozisyonlarına konsertmaister, solist vb.), ya da müzisyen olarak edindikleri tecrübeye bağlıdır. Yeni başlayanlar düşük seviyeden çalışmaya başlarlar; 10-16 yıl arasında orkestral tecrübeden sonra, yüksek ödeme aşamasına ulaşırlar. Nadiren bazı orkestralar yeni başlayanlara en iyi performansı elde etmek üzere yüksek ödeme yaparlar. Büyük orkestralardaki çok iyi durumdaki konsertmaisterlerin ve solistlerin sıkça, yüksek ödeme civarında maaş ve diğer müzisyenlerden %50’ye varan azaltılmış çalışma saati içeren özel kontratları vardır. Böyle bir kontrat bu mükemmel sanatçılar için çok çekicidir, çünkü böylece hazırlanmaya, öğretmeye, oda müziği çalmaya veya solist olarak çalışmaya yeterli zamanları olur.
Özellikle oda müziği çalma veya kendi orkestrası ile solistlik yapma olanağı bana göre artistik motivasyon ve müzisyenin kendi mücadelesi açısından son derece önemlidir. Hatta küçük Alman orkestralarının sezon boyunca orkestra üyeleri tarafından çalınan özel oda konserleri yapılır.
Opera korosunun ödemeleri, bağlı olduğu opera orkestrasının ödeme sınıflandırması ile bitişiktir; orkestra ne kadar büyük ise koronun ödemesi de o kadar büyüyecektir. Koro sanatçıları, en az 12 yıl süren ve 4 yıllık basamaklarla ilerleyen kademelerle ancak yüksek ödemeye ulaşırlar.
Öneriler ve son inceleme: Konuşmamı bazı öneriler ve son incelemem ile toparlayayım.
1. Avrupa’da sanatın halktan maddi yardıma ve bağlılığa ihtiyacı vardır. Bu her devletin tarihsel sorumluluğudur.
2. Sanatçıların sosyal güvenliğe ve iyi ödemeli işlere toplumun her grubu kadar hakkı vardır.
3. Sanatsal gelişme için özel kurallar ve sosyal güvenlik olması gerekir. Sanatçı işine karşı sabit korku beslerken verimli olamaz.
4. Sanatsal gelişme, bir motivasyon ve yönetim tarafından sanatçılar arası mücadele sunulmasına bağlıdır.
5. Şartlarda yapılacak değişikliklerin bir amaca, ortalama uzunlukta bir döneme ve ilgililer ile gerçek, açık bir tartışma ortamına ihtiyacı vardır.
6. Eğer Türkiye’deki şartları da değiştirmek istiyorsanız, radikal ölçüler ile eski yapıları yıkmayın ancak özellikle değişimle ilgilenecek genç sanatçılar ile tartışmalar başlatın.
7. En azından, bütün sanatçılara sosyal güvenlik sağlayın. Bu, değişimin ve tartışmaların temeli olmalıdır.
* Gerald Mertens: Alman Orkestralar Birliği Başkanı
Tavsiye Et ♫
Yorumlar
Bu yazıya henüz yorum yapılmadı.
Yorumları okumak yada yorum yazmak için sisteme giriniz.
