Yazılar

Futurist müzisyenler ne istiyor?Sayı: 1531 - 18.03.2013

Honegger ismini, müzikle ilgilenenlerin dışında pek bilen yoktur (belki müzikle ilgilenen birçok kimseye de bu isim yabancı gelebilir). Oysa bu İsviçreli müzik adamı, yirminci yüzyıl müziğinin seyrini önemli biçimde etkileyecek bir yenilik gerçekleştirdi; yaşadığı yüzyılın seslerini, müziğinde yansıtmaya çalıştı. Gerçi hemen hemen tüm besteciler, yaşadıkları hayatın seslerini yansıtmaya çalıştılar müziklerinde... Fransız besteci Olivier Messiaen gibi bazı müzisyenler tabiattaki seslerden (kuş seslerini notaya alarak) etkilendiler. Hayatın seslerini işitmek, onları eserlerine yansıtmak müzisyenin tabiatında var olan bir özellik. Ama Arthur Honegger'in yaptığı biraz daha farklı. O, tabiatın seslerinden ziyade, teknolojinin seslerini eserlerine taşıdı. Pasifik 231 adlı eserinin senfonik bölümünde, 120 mil hızla giden bir treni konu aldı... trenin çalışmasından başlayarak, hız kazanmasını ve yol almasını işledi.

'Hazreti Davud' adlı dramatik mezmur bir adını duyuran Arthur Honegger, futurist (gelecekçi) müziğin ilk uygulayıcısı olarak kabul edilebilir. Onun, bir rugby maçından esinlenerek yazdığı 'Rugby' adlı eseri de, aynı kategoriye dahil edilebilir.

İtalyan ressam Luigi Russolo da aynı zamanda 'gelecekçi müzikçiler'in öncüllerinden sayılır. Öyle ki, Russolo işi biraz daha ileri götürerek, teknolojik sesleri bir orkestrada tam anlamıyla ifade edebilmek için, orkestraya yeni enstrumanların gerekli olduğunu savunmuş, bir enstruman oluşturarak makine seslerini ve diğer 'teknolojik gürültüler'i orkestrada seslendirebilmiştir. 'Büyük Bir Kentin Uyanışı' ile 'Otomobillerle Uçakların Buluşması' adlı eserlerinde, Russolo'nun müzikteki yeni ve çağdaş anlayışının uygulamalarını görebiliriz. 1914 yılında ilk kez Londra›da seslendirilen bu eserler, aslında futurist müzisyenin teknolojik sesleri kullanarak hayal gücünü ne kadar zorladığını da göstermesi bakımından bence anlamlıdır.

Avrupa sanatında ve düşüncesinde değişimin başlangıç yeri İtalya'dır. Rönesans'tan sonra, belki de sanatta bir yenilik hareketi olarak kabul edilebilecek olan futurizm de (kimilerine göre önemsiz bir gelişmedir bu), 1909 yılında bir İtalyan sanatçının, Filippo Tommaso'nun bildirgesiyle başlar. Burada amaç, geçmişten sıyrılıp bugünü ve geleceği yakalayabilmektir. Hatta bazı 'futurist' sanatçılar (mesela Umberto Boccioni) geçmişin artık öldüğünden, artık geleceğin kurgulanması gerektiğinden söz eder. Bu görüşler yaygınlaşır ve destek bulur.

Geçmişe ve geleneksel değerlere bir sünger çekmeyi hedeflemektedir futurist sanatçılar. Bu amaçlarını da, bütün tepkileri göğüsleyerek rahatça ifade edebilmektedirler. Mesela, deneysel müziğin öncülerinden Edgar Varèse şöyle der: «Öyle güçlü ve etkili bir bomba arıyorum ki, geleneksel müzikte büyük bir delik açsın, sonra da hayatımızdaki bütün sesler... hatta gürültüler bile, bu delikten girsin.'

Müzikte (ve sanatın diğer dallarında) futurizm, yok yere ortaya çıkmadı. Avrupa, yirminci yüzyılın başlarında önemli gelişmeler yaşadı kendi içinde. Bütün bunlar müziğe de yansıdı ister istemez. Olumlu veya olumsuz, müzik Avrupa'nın tarihini daha iyi anlayabilmemiz açısından önemli veriler sunuyor. Futurizm, bunlardan sadece bir tanesi.

Yazıyı Tavsiye Et ♫

Yorumlar

Bu yazıya henüz yorum yapılmadı.

Yorumları okumak yada yorum yazmak için sisteme giriniz.