Yazılar

Mûsikî, aynı zamanda felsefî ve matematik ilimlerden bir ilimdirSayı: 1557 - 14.10.2013

İslâm âlimlerinin ilgilendiği ilimlerin tümü, metafizik, dînî ve felsefî fikirlerle bir bağlantı içerisinde olagelmiştir. Dolayısıyla bu ilimlerin amacı, bağlı olduğu İslâmî vahyin özünden kaynaklanan prensiplerden hareketle, aslında Allah ile insan (Rab ile kul) arasındaki irtibatı bir şekilde kurmaya ve onu güçlendirmeye yöneliktir veya bir başka söyleyişle, tabiatta var olan ilâhî yasaları, İslâmî vahyin prensiplerine uygun yöntemlerle aydınlığa kavuşturmak ve onları insanlığa duyurmaktır.

Nasr'a göre bu ilimler, bir yandan insana etrafını saran dünya hakkında çok şeyler öğretir ve insana bu dünyayı tedbir etme imkanı verirken, öbür yandan onun yeryüzünü tahrip edebilecek olan gücüne sınırlar koymak suretiyle, ona insanın gayesinin ötelerdeki âleme seyâhat etmek ve insanın unutkanlığının tabiî bir hal olarak ortaya çıktığı kozmik zindandaki mahpusluğuyla gurur ve aldanışa düşüp, bununla tatmin bulmamak olduğunu da göstermiştir. Bu metafizik ve kozmoloji, insana tabiî formları hevâ ve hevesinin sunağında harap etmek yerine, müşahede etmesine imkân veren bir 'nesneler ilmi' sağlamıştır. Bu ilimler, nesnelere ve onların metafizik prensiplerine vakıf olan kimselerin, 'Mutlak hakîkat'ten başka hiçbir realitenin olmadığım (La ilahe illallah) ve çöldeki kum taneciklerinden meleklere kadar, bütün bir kozmik tezahürün bu hakikat tarafından gönderildiğini (Muhammedun Rasûl Allah) ve bu hakikat dışındaki her şeyin fânî olduğu gerçeğini hatırlamasını ve hiç unutmamasını sağlar.

Mûsikî de, bazı Müslüman âlimlerin, filozofların ve düşünce ekollerinin çok yakın ilgi gösterdiği 'ilimlerden' biridir. Fârâbî'İhsa el-Ulûm (İlimlerin Sayımı)' adlı eserinde yaptığı ilimler tasnifinde, mûsikîyi; aritmetik, geometri, optik, astronomi, ağırlıklar ilmi ve hiyel ilmi gibi ilimler arasında 'Ta'lîmî İlimler' kategorisine dahil etmiştir. Ladikli Mehmed Çelebi, Zeynu'1-Elhan fi İlmi't-Te'lif ve'1-Evzân adlı eserinde, mûsikî ilminin, matematik ilimlerin en üstünü ve en-şereflisi olarak kabul edilmekte olduğunu ve kendisinin de böyle düşündüğünü belirtir. İbn Sînâ da Cevâmi'u İlmi'l-Mûsikî adlı eserinin bir faslını sadece mûsikîye ayırmış ve mûsikîyi bir ilim dalı olarak kabul ettiği gibi, onun aynı zamanda bir sanat dalı olduğuna da işaret etmiştir. İbn Haldun Mukadime'de mûsikîyi aklî (felsefî) ilimlerden biri olarak zikretmektedir. İbn Haldun'a göre aklî (felsefi) ilimler 7 tanedir. Bu ilimlerin başında 'Mantık' ilmi gelir. Daha sonra ise sırasıyla ta'lîmî (riyâzî) ilimlerden aritmetik, geometri, kozmografya, bundan sonra da mûsikî, tabiiyat ve ilahiyat ilimleri gelmektedir. İbn Haldun mûsikî ilmini, seslerin ve nağmelerin birbirlerine olan oranları ve bu oranları sayı itibariyle tayin eden ve ölçme usullerini inceleyen bir ilim olarak kabul etmektedir. Faydası ise, şarkı söylerken riâyet edilmesi gereken tegannî nağmelerini öğretmektir.

Âmûlî de, Nefâis el-Fünun fi Arâis el-Uyûn adlı eserinde yaptığı ilimler tasnifinde mûsikîyi, matematik, astronomi ve geometri ile birlikte matematik prensipleri altında toplamıştır. Müslüman filozoflar, mûsikîyi sadece insanı coşturan, onun nefsini harekete geçiren, insanın harama meyletmesine sebep olan bir disiplin olarak görmemişlerdir. Aksine, zaman zaman mûsikî hakkında çok ileri düzeyde sözler sarfederek ve onu diğer ilimler arasında daha sağlıklı bir zemine oturtarak, mûsikînin kozmik nitelikler taşıdığını ileri sürdüler. Mûsikîyi asıl ilâhî mecrasına taşımaya çalışarak, onu da diğer ilimler gibi vahyin dışında bir alanda konumlandırmadılar. İslâm düşünürleri, kozmolojik prensipleri çok çeşitli alanlarda uygulamışlardır. Bu kozmolojik prensipler, bir yandan fiziki âlem ve tabiî çevre ile ilişkili iken, diğer yandan yüksek bir düzenin bilgisi ile özünden bağlantılıdır. Mûsikî de, kozmolojik prensiplerin uygulandığının düşünüldüğü ilimlerden biridir. Mûsikîye bizim de bu zaviyeden bakmamız gerekmektedir.

Yazıyı Tavsiye Et ♫

Yorumlar

Bu yazıya henüz yorum yapılmadı.

Yorumları okumak yada yorum yazmak için sisteme giriniz.