Yazılar

Enstrümanda, ait olduğu medeniyetin ruhu ve ses cevheri gizlidirSayı: 1574 - 24.02.2014

Enstrüman, ait olduğu kültür ve medeniyetin, ayrıca onu icâd edenin kâinat tasavvurunu ve tahayyülünü yerleştirdiği veya üzerinde tatbik ettiği veya bu tasavvur ve tahayyülünü açıkladığı bir araçtır. Onun için enstrümanı önemsemek, onu basit bir çalgı ve eğlence aracı gibi görmemek gerekir. Evet, bir çalgıdır, eğlence aracı olarak da kullanılabilir, kullanılmaktadır da. Ancak, bir formüller bütünüdür enstrüman. Meselâ Ney, Kanun, Ud, Klasik Kemençe, Tanbur, Keman gibi enstrümanlarda bir kültür ve medeniyetin, Piyano, Gitar, Arp gibi enstrümanlarda da başka bir kültür ve medeniyetin kâinat tasavvuru gizlidir. Aynı zamanda coğrafyaların, kültür ve medeniyetlerin kâinat tasavvurlarıyla da ilgilidir bu. Müzisyen, ait olduğu kültür ve medeniyetin anlayışından uzak değildir. Enstrümanların perdeli olup olmamalarını da, ait oldukları kültür ve medeniyetlerin kâinat tasavvurları ile ilişkilendirmekte bir sakınca görmüyorum.

Enstrüman çalmayı öğrenmek uzun ve zahmetli bir iştir. Çünkü bir enstrümanı çalmayı öğrenirken, farkında olmadan bir kültür ve medeniyetin, aynı zamanda o kültür ve medeniyete ait bir insanın (enstrümanın mûcidinin) kâinat tasavvurunu da öğrenirsiniz. Bu yüzden virtüoz olmak, bir enstrümanla sohbet etmek ciddî bir iştir. Virtüöz, önemli bir formül çözmüştür enstrümanı çözmekle... büyük bir iş başarmıştır. Çözdüğü formüle, bir de kendi kâinat tasavvur ve tahayyülünü ekler... o enstrümanda yeni şeyler yapmaya çalışır, enstrümanın sınırlarını zorlar.

Bu sebeplerden dolayı bir müzisyenin parmaklarının ucuyla enstrümanına dokunarak onu icrâ etmeye başlaması, sadece bir fiziksel ilişkiden ibaret değildir. Müzisyenin içinde olanın, yavaş yavaş enstrümanın lisanıyla ifade edilmeye başlandığı andır o temas anı. Biraz daha ileri giderek söyleyeyim; fiziksel açıdan iki bedenin «tek beden» hâline geldiği, hatta iki ruhun, müzisyenin ve enstrümanın ruhlarının kaynaştığı andır. Enstrümana, ait olduğu medeniyetin ruhu sinmiştir. Müzisyenin enstrümanını tanıması, onu anlaması kadar, enstrümanın da kendisini icrâ edecek olanı anlaması gerekir. Enstrümanın kendisini icrâcısına açması da, hâliyle, zaman ister. Enstrüman da, kendisine dokunan ellere dokunur aslında, o elin parmaklarının samimi olup olmadığını, kendisini gerçekten isteyip istemediğini anlamaya çalışır. Altı üstü birkaç tane telin gerili olduğu bir tahta parçasından ibaretmiş gibi görünen enstrumanın da kendine göre ölçüleri vardır... bir kişiliği vardır. mûcidinin veya daha geniş anlamda ait olduğu kültür ve medeniyetin kâinat tasavvur ve tahayyülünü, ses aralıklarına ve bunların kullanımına dâir bazı şifreleri içinde barındırır.

Bu yüzden herhangi bir Batı müziği enstrümanını icrâ eden, zihinsel olarak daha Batılı gibidir... herhangi bir Doğu enstrümanını icrâ eden de zihinsel olarak daha Doğulu gibidir. Çünkü virtüöz o enstrümanı icrâ etmekle, o enstrümanın ait olduğu kültür ve medeniyeti, o kültür ve medeniyetin kâinat tasavvurunu da anlamış, çözümlemiş ve kendi zihnine aktarmıştır.

Geçtiğimiz yıllarda vefat eden Hintli Sitar üstâdı Ravi Shankar'ın, gitarist Jimmy Hendrix'in sahnede gitarını yakmasıyla ilgili olarak Rolling Stone dergisine verdiği mülâkatta söylediği bir sözünü hatırladım. Onun bu sözü bir kültür ve medeniyetin enstrümanı nasıl algıladığını ortaya koyması bakımından önem taşıyor. Shankar şöyle diyor: 'Dehşete kapıldım. Benim için çok aşırı bir olaydı. Bizim kültürümüzde enstrümanlara öyle saygı duyarız ki, tanrıdan bir parçadırlar âdeta…'

Enstrüman, sadece basit bir müzik aleti değildir. Onda, ait olduğu kültür ve medeniyetin ruhu ve ses cevheri gizlidir.

Yazıyı Tavsiye Et ♫

Yorumlar

Bu yazıya henüz yorum yapılmadı.

Yorumları okumak yada yorum yazmak için sisteme giriniz.