Yazılar

Müzik her şeydir, nota hiçbir şeySayı: 1578 - 24.03.2014

Müzisyen olmayı nota bilmekle karıştıranlar ya da kendilerinde müzik kabiliyeti olduğunu vehm ile heves ederek müzik dersleri alanlar, müzik yapmak için notanın her şey demek olduğunu düşünürler ve böyle inanırlar. Son zamanlarda müziğe heves edenler de, ilk iş olarak nota öğrenmeye başlıyor ve en fazla birkaç günde üstesinden gelinebilecek olan nota öğrenme işini hallettikten sonra kendilerini müzik öğrenmiş zannediyorlar. Halbuki müzik öğrenmek sadece nota öğrenmek demek değildir. Nota, sesleri sembolize eden işaretlerdir, müzik işaret değil, ses demektir.

Gerek Anadolu'da gerekse dünyanın gidebildiğim ülkelerinde, -özellikle neredeyse her evde gitar çalınan İspanya'da- nota bilmeyen ama sazını inanılmaz ustalıkla çalan çok sayıda müzisyen gördüm. (Bir müzisyen dostumun 'Hindistan'da adamı görsen karpuzcu falan dersin, ama acaip sarod çalıyor' sözü, bir gerçeğe işaret ediyor). Bu işi, Allah vergisi cevherlerini işleyerek geliştirmişler. Bugün İstanbul'da herbiri sazının virtüozü olan roman müzisyen arkadaşlarımızın çoğu nota bilmezler veya notayı, enstruman çalmayı geliştirdikten sonra öğrenmişlerdir. Müzik, ince ve hassas duyguların mesleğidir, enstruman çalmak bu hassas duyguları ifade etmektir. Bu duyguları ifade etmek için de nota bilmek şart değildir, cevheri doğru işlemek yeterli olabilir. Gerçek müzisyen, eğer söylüyorsa kulağıyla sesi, enstruman çalıyorsa kulağıyla parmakları arasındaki âhengi çok hızlı bir şekilde kuruveren ve bu kabiliyeti sayesinde müzik yapabilen kimsedir. Tabii ve fıtrî olan yöntem bence budur. Dünyanın önemli müzisyenlerine bakın, notayı daha sonra öğrendiklerini görürsünüz. Meselâ Paco de Lucia'nın 45 yaşına kadar nota bilmediği, notayı 1991 yılında kendisinden Rodrigo'nun gitar konçertosunu çalmasının istenmesinden sonra öğrendiği bir gerçektir. Sitar üstadı Ravi Shankar ve onun gibi üstadlar enstrumanı nota ile değil, tamamen kulak test ve talimleri ile öğretirlerdi. Bu bizim geleneksel meşk sistemine benzeyen bir yöntemdir ve hiç de yanlış değildir. Çünkü enstruman öğrenmeye başlayan bir talebenin önüne nota koyduğunuz zaman notayla uğraşırken eseri çalmaktan soğuyabiliyor. Alâeddin Yavaşca'nın meşk silsilesi Dede Efendi'ye kadar uzanır. Hocası Zeki Ârif Ataergin ile mûsikî meşkine başlamak üzere ilk görüşmelerinde Ataergin, Yavaşca hocaya zorca bir eser okur ve bu eseri Yavaşca'nın da duyduğu gibi okumasını ister. Alâeddin Yavaşca, Ataergin'den duyduğu eseri usulü, makâmı ve güftesiyle aynen okuyunca derslere kabul edilir ve Yavaşca, Ataergin'den bu şekilde yıllarca meşk eder. Geleneksel mûsikî eğitim yönetimimiz böyleydi ve mûsikî eğitiminde bu yöntem, talebenin kulak, hâfıza, dikkat, rikkat gibi hususiyetlerinin test edilmesi bakımından önemli ve yabana atılmaması gereken bir yöntemdir. Bunu yazmakla, nota üzerinden müzik öğrenmek üzerine kurulu bütün müzik eğitim sistemini eleştirdiğim düşünülebilir. Yapmak istediğim tabii ki bu değil ama müzik eğitim kurumlarında her şey bir sistem üzerine kurulu ve eğitim de bu şekilde veriliyor olmasına rağmen mutlak doğru olan yöntemin bu olduğuna inanmıyorum. Bu arada notaya karşı olmadığımı da söylemeliyim. Nota, eserin kaydı ve korunması için önemli ve gerekli. Ama konservatuarda hocalık yapan, yıllarca notayla müzik icrâ etmiş biri olarak, nota karşıtı gibi algılanmama sebep olacak bu yazıyı yazmak da okuyucuya tuhaf gelebilir. Söylemek istediğim şey şu: Müzik, nota demek değil. Elbette nota öğrenilmeli ama notanın her şey demek olduğu düşüncesinin yanlış olabileceği ihtimali her zaman gözönünde tutulmalı. Müzik kabiliyeti fıtrîdir ve nota öğrenmek gibi birkaç günde halledilebilecek ortalama bir çabadan daha değerli ve anlamlıdır. Esas olan, bu cevherin işlenebilmesidir. Nota öğrenmekle bu cevheri farketmek de işlemek de mümkün değildir.

Nota bilmek başkadır, müzisyen olmak ise bambaşka ! Müzik önden gider, nota onu izler.

Yazıyı Tavsiye Et ♫

Yorumlar

Bu yazıya henüz yorum yapılmadı.

Yorumları okumak yada yorum yazmak için sisteme giriniz.