Yazılar

Harika Çocuklar YasasıSayı: 1593 - 14.07.2014

Harika Çocuklar Yasası, 1948 yılında müzik alanında özel yetenekli çocuklar olan İdil Biret ve Suna Kan’ın yurtdışına devlet bursu ile gönderilip yetiştirilmeleri için özel olarak çıkarılan 5245 sayılı ile bu yasanın daha geniş kapsamlısı olan ve güzel sanatların her alanında özel yetenekli çocukların belirlenip devlet bursuyla yurt dışında eğitim görmelerine olanak veren 1956 tarihli 6660 sayılı yasanın kamuoyunda bilinen adıdır. “İdil Biret Yasası” [1] veya “İdil-Suna Yasası” [2] olarak da bilinir. Halen yürürlükte olan ancak işletilmeyen bir yasadır[1].

Milli Eğitim Bakanı Hasan Âli Yücel tarafından[3] hazırlanan 5245 sayılı Harika Çocuklar Yasası, 7 Temmuz 1948’de, "İdil Biret ve Suna Kan’ın yabancı memleketlere müzik tahsiline gönderilmesine dair kanun” adıyla çıkarıldı[4]. Yasanın çıkarılmasının en büyük destekçisi devrin cumhurbaşkanı İsmet İnönü idi[2]. Kanunun çıkmasından iki buçuk yıl sonra yedi yaşındaki İdil Biret (piyano) ve 12 yaşındaki Suna Kan (keman), yasadan yararlanarak Paris Konservatuarı’nda eğitim görmek üzere Fransa’ya gönderildiler. Yasaya göre tüm masrafları 16 yaşına kadar devlet tarafından karşılanan ve anne-babaları da masrafları devlet tarafından karşılanmak üzere kendilerine refakat eden iki yetenekli çocuk[2], eğitimlerinin ardından dünyadaki saygın müzisyenler arasına katıldılar[1].

Yasanın kapsamı 1956 yılında çıkarılan 6660 sayılı yasa ile genişletildi; yeni yasanın adı “Güzel Sanatlarda Fevkalade İstidat Gösteren Çocukların Devlet Tarafından Yetiştirilmesi Hakkında Kanun” oldu. Bu yasaya göre Güzel Sanatlar Müdürlüğü’ne bir dilekçe ile başvuran adaylar, Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı 10 kişilik bir komisyon tarafından imtihan edilecekler ve olağanüstü yetenekte oldukları saptanırsa yurtdışına gönderileceklerdi. Ayrıca artık sadece müzik alanında değil, güzel sanatların tüm dallarında yetenekli çocuklar yasadan yararlanacaktı[2]. Müzik alanında başvuracakların 12, güzel sanatlar alanında başvuracakların 14 yaşın altında olması gerekiyordu[3]. Verda Erman, Gülsin Onay, Hüseyin Sermet, İsmail Aşan, Fuat Kent, Selman Ada, Ateş Pars bu yasadan yararlandılar. 1968’den sonra Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı bir komisyon oluşturmadı ve yasa işlemez hale geldi[1].

Yasanın işletilmemesi ve özellikle piyano alanında özel yetenekli öğrenci sayısının artması üzerine Mithat Fenmen ile İlhan Baran’ın geliştirdiği bir model ortaya çıktı[3]. Bu modele göre 1976’da özel yetenekli çocukların Devlet Konservatuarında yoğun ve hızlı bir müzik eğitimi görmeleri için “özel statü” yönetmeliği çıkartıldı ve bu statüde eğitim görüp konservatuarın yüksek bölümünü bitiren bazı gençler çeşitli burslarla yurtdışına gönderildi.

Özel statüden ilk yararlananlar Oya Ünler (piyano) ve Burçin Büke (piyano) oldu. 1986-1987’de özel statüden yararlanarak mezun olan Şölen Dikener(viyolonsel), Fazıl Say (piyano), Muhiddin Dürrüoğlu-Demiriz (piyano), Yeşim Alkaya (piyano), Çağlayan Ünal (viyolonsel), Ertan Torgul (keman), Özgür Balkız (keman) ve Çağıl Yücelen (keman) adlı sanatçıların ardından yasa tekrar işlemez hale geldi[4].

1998’de yedi yaşında olan Emrecan Yavuz (piyano)'un adı, özel statüden yararlanan son “harika çocuk” olarak geçer[1] (Emrecan, devlet himayesine alındığı açıklanmış; yasa uygulanamamıştır [3]). Milli eğitim ve Kültür Bakanlıkları tekrar komisyon oluşturmadığı için yasa tekrar uygulanamadı.

AKP hükümetiyle birlikte uyugulanagelen sanat ve kültür politikaları gereği söz konusu yasa tamamen işlevini yitirmiştir. Günümüzde bu yasanın önemini kavrayamayan bürokrasiye bulanmış devlet sanat kurumlarının ve konservatuar "üst düzey" yöneticileri ise, zamanında Mithat Fenmen ve İlhan Baran'ın yaptığını yapamadıklarından bugün genç sanatçılar tamamen kişisel çabalarla yurt dışında eğitim almak, yarışmalara katılmak, konserler yapmak için çılgınlar gibi özel kurumlardan burs almakla uğraşıyorlar.[5]. Pek azına şans gülüyor.  Genç sanatçılar burs ararken sanatı artık tamamen kendi himayesine almış iktidar ve iktidarın gölgesi olmuş muhalefet sürekli olarak sanatçılarla bir araya geldiğini, toplantılar yaptığını söylüyor.

Çocukluğunu ve tüm hayatını bu işe adamış yüzlerce insansa hala işsiz, hala bir aile ve bir düzen kuramamışlardır. Bugün siyasiler sanatı kendilerine alet ederken, bizlere düşen görev birbirimize girmekten öte şu saniye üretmeye ve var olma savaşına olağanca devam etmektir.

Son çare kimse değil, genç sanatçılardır.

Müfit Semih Baylan
Editör

Kaynakça
1.^ a b c d e Ercan Sarıkaya, Yasası Var Ancak Harika Çocuk Yok, Sabah Gazetesi, 25.12.2007

2.^ a b c d Osman İridağ, Paşa’nın Harika Çocukları, Aksiyon Dergisi, Sayı 309, 04.11.2000

3.^ a b c d Şefik Kahramankaptan, Sanatsal Duyarlılığın Arttırılması Gereği ve 6660 Sayılı Yasa Uygulaması, Kahramankaptan.net sitesi, 18.12.2007

4.^ a b İlknur Tunçdemir, Çok Sesli Müzikte Harika Çocuk Kanunun Türk Müzik Kültürüne Etkisi:İdil Biret – Suna Kan Örneği, Müzikeğitimcileri.net sitesi, Erişim tarihi:16.09.2011
5. Murat Ömür Tuncer, kişisel Facebook sayfas 

Yazıyı Tavsiye Et ♫

Yorumlar

Bu yazıya henüz yorum yapılmadı.

Yorumları okumak yada yorum yazmak için sisteme giriniz.