Yazılar

Klasik müzik dünyamızda "anlaşamama" sorunu!Sayı: 1628 - 04.05.2015

Piyanist Fazıl Say birkaç gün önce yayınladığı açıklamasına başlık olarak "anlaşamıyorlar" demiş.  Sonra bir yerden devam etmiş: " Bu 'anlaşamamak' Türkiye'deki müzik camiasının en büyük sorunu. Bütün Türk Orkestralarında vahim bir durum. Hiç birisinin Genel Müzik Direktörü yok şu an. 'Anlaşamıyorlar'... Kimseyle !"

"Anlaşamıyorlar" sözünün altına baktığınızda, nedenini aradığınızda karşınıza çok çetrefilli bir durum çıkacaktır.

Zira orkestraların karakteristik idari yapısı içinde oluşüturulan zoraki kurullar, yeni yapılar;  kurucuları ya da kurulmasını önerenler tarafından bir "köşeyi kapma", bir "geçim aracı" olarak görülmüş ve o yolda kullanılmış ne yazık ki.

Mesela "Teknik Kurul".

Teknik kurul , ilk önce orkestra şeflerini, müzik direktörlerini seçmek üzerine kurulmuştu.

Gurup şeflerinden oluşan teknik kurul, kuruluş nedenlerini oluşturan gerekçelere bakıldığında, "gerekli" olarak görülebilir. Böyle bir masum bakış açısı ilk fırsatta karşımıza çıkabilir.

Ancak uygulamaya geçilince, önce kurulmasını önereni  ya da önerenleri  yemiş, işleyiş hiç de öyle istenildiği, ön görüldüğü gibi olmamıştır.

Bu kurul fikrini ortaya atanlar, ruh derinliklerinde, bir şekilde bu kurul sayesinde hep "iş başında" kalma düşüncesini taşımışlardı belki ama sonra bir baktılar ki kazın ayağı hiç de öyle değil.

Bu işin idari yanının bir tarafı.

Bir de diğer taraf, yani orkestra üyelerinin olduğu taraf var ki, burası da en az idari taraf kadar çetrefilli.

Zira orkestra üyesi olan sanatçılar, öncelikle yerli şeflerle ciddi sorunlar yaşadılar. Yaşadıkları sorunlar nedeniyle provalara sürekli bir çatışma ortamı genelde hakim oldu.

Kimi şefler orkestra üyesi olan sanatçıları "yetersiz" görümüş, bu nedenle sorunlar yumağı haline gelmiş bir işleyiş, öte yandan orkestra üyesi olan sanatçılar orkestra şeflerini "yetersizlikle" eleştirip bulundukları makamın "hakkını verememekle" suçlamışlardır.

Provalara, konserlere kısaca genel işleyişe tararfsız bir gözle dışardan bakıldığında yabancı şeflerle daha az sorun yaşayan orkestra üyesi sanatçılar, bu kez akla yerli şefler konusunda "haklılar mı?" sorusunu düşürüyor.

Mesele burada bitmiyor tabii ki!

Bir de şu solist sanatçılar meselesi var.

Bu karmaşık yapı içinde kendine yer bulamamış; teknik kurullar vasıtası ile gücü elinde bulunduranlar tarafından fırsatlardan yararlandırmamış çok sayıda solist sanatçı olduğu gerçeği es geçilemez.

Fırsatlardan hakkaniyetle yararlandırılmayan solist sanatçıların isimlerini tek tek buraya yazabilirim. Kimler tarafından bertaraf edildiğini de.

Ancak burada günah keçisi aramak derdinde değilim.  Fazıl Say'ın "anlaşamıyorlar" dediği meseleye uzaktan bir projektör tutmaktır amacım.

Yabancı şef dedim ya az evvel, orkestra üyelerinin az sorun ya da hiç sorun yaşamadıkları yabancı şefler;  işte bu şeflerin ülkemize davet edilmesi de kimi zaman pek manidar aslında.

Çünkü "sen Türkiye'ye gel, beni  de ülkene çağır, sen burada yönet, ben ülke dışında yönetiyim, kariyer yapalım."

Çok iyi değil mi?

Sonra belki de yönetemediğin için kimi eserlerin bazı bölümlerini programdan çıkart, sonra o eserin telif hakkını elinde bulunduran yabancı firma bu nedenle mahkemeye gidip orkestrayı  yüklü miktarda tazminata mahküm etsin, tazmınatı da Kültür  ve Turizm Bakanlığı bu halkın vergilerinden ödesin.

Bu da ne güzel değil mi?

Yazımın başında da söylediğim gibi mesele çetrefilli ve karışık.

Yüksek ego, narsist duruş, orkestralarımızı,  devlete ait diğer klasik müzik topluluklarımızı ne yazık ki bu hale getirdi. Fazıl Say, yazısında orkestra üyesi sanatçıları "anlaşamama" meselesinde ön plana çıkarırken, bence meselenin tamamına bakmakta yarar var.

"Orkestra şefleriyle kişisel  ya da mesleki  bağım var, her halükarda onlarla iyi geçinmeliyim" düşüncesiyle  onların mesleki duruşlarını değerlendirmeye tabii tutmamak pek haklı bir duruş değil.

Köprünün başını tutanlar bir bakıma onlar.

Kurdukları teknik kurulları işlerine gelmeyince işlemez hale getirenlerde onlar.

Ahbap çavuş ilişkisiyle, birbirlerini öne çıkarıp, kendilerini yetiştirmeyip yurt dışına gittiklerinde tökezleyenler yine onlar.

İpin ucu hep elimde olsun deyip köşe başlarını gözetleyenler de onlar.

Maalesef ama hep onlar.

Çağdaşlaşma yolunda hız kesmiş ve zihniyet açısından tipik ortadoğu ülkesi  olma yolunda hızla ilerleyen bir ülkenin feodalist sanatçılarının durumu bu.

O nedenle"anlaşamama" normal görünüyor.

Bu gidişle anlaşmanın olmayacağı apaçık ortada.

Siyasete yüklenmenin, siyaseti suçlamanın pek anlamı  da yok. Zira siyasetçiler bu işleri bilmezler, bilmedikleri için de sanatçılardan, iş başındaki şeflerden davranış ve duruş beklerler.

Bu davranış ve duruşu ortaya koyamadığın zaman da siyaset gerekeni yapacaktır.

Bugün yaptığı gibi.

Bunda kusura bakacak bir şey de yok.

Kimse kusura bakmasın!


Müfit Semih Baylan
Editör

Yazıyı Tavsiye Et ♫

Yorumlar

Bu yazıya henüz yorum yapılmadı.

Yorumları okumak yada yorum yazmak için sisteme giriniz.