Yazılar

Konzertmeister (Başkemancı)Sayı: 1854 - 05.12.2022

200 yıllık onurlu geçmişi İle Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestramız ve Devlet Senfoni Orkestralarımız neden Konzertmeister'siz?

Konzertmeister orkestranın ilk kemancısı, başkemancısı ve bazı orkestralarda konser şefi olarak da bilinir. Orkestrayı akort etmekten orkestra şefiyle yakın çalışmaya kadar çok çeşitli sorumlulukları olan hayati bir müzik lideridir.

Aynı zamanda orkestranın en yetenekli ve bilgili kemancısı ve aynı zamanda müzisyenler ile şef arasındaki baş aracı olan konsertmeister  (Başkemancı), birinci keman bölümüne selamları dikte etmekten sorumludur. Konuk solistin yokluğunda solo pasajlar çalmak, orkestra şefinin fikirlerini anlamak ve bunları teknik terimlerle orkestranın geri kalanına iletmek, provalardan ve performanslardan önce akort konusunda orkestraya liderlik etmek ve orkestra yönetiminin bazı yönlerine yardımcı olmak. Şefler farklı tarz ve yaklaşımlarla gelip gidebilirken, konsertmeister orkestraya tutarlı ve teknik yönelimli bir liderlik sağlar. 

Bir orkestrada, konsertmeister (Başkemancı) birinci keman bölümünün lideridir. Bir orkestra çalışmasında herhangi bir solo keman, konsertmeister tarafından çalınır  (bir konçerto dışında, bu durumda genellikle bir konuk solist çalar).  Konsertmeister genellikle bölümdeki en yetenekli müzisyen olması, müziği hızlı öğrenme, durakları doğru sayma ve çalma ve yay hareketleriyle yaylı bölümün geri kalanını yönlendirme konusunda deneyimli olması gerekir.

Konsertmeister  "ilk sandalye", "ilk müzik standı"  olarak adlandırılan yerde, orkestra şefinin solunda, seyirciye en yakın yerde oturur.  Kemanlar ve bazen de tüm yaylılar için keman çalmanın selâmı ve diğer teknik detayları ile ilgili kararları konsertmeister verir. Konsertmeister, orkestrayı konserlerden ve provalardan önce akort etmede ve orkestra yönetiminin diğer teknik yönlerinde yönetir.  Orkestra akorduna liderlik etmek sadece bir formalite değildir; konser şefi bir bölümün yeterince akort edilmediğine inanırsa, obuacıya başka bir " LÂ" çalması için işaret verir."  Orkestranın, konsertmeister yokluğunda orkestrayı yöneten bir veya daha fazla konsertmeister yardımcısı vardır.

Orkestra şefi ve bölüm sorumluları ile birlikte normalde orkestradaki önemli müzisyenlerin seçmelerine katılır.

Konsertmeister’in görevleri çoktur. Konsertmeister, öncelikle orkestra şefi ile orkestra arasında bir kanal görevi görür ve her iki tarafa karşı da sorumludur.

Konsertmeister'in başlıca görevlerinden biri, provadan önce ilk kemanların selâmlanmasını sağlamaktır.  Bu, yaylı çalma mekaniğinin tam deyimsel anlayışına ek olarak, tarihsel çalma stilleri hakkında büyük bir bilgi gerektirir. Diğer yaylı çalgılardan gurup liderleri reveranslarını konsertmeistere göre yapacaklar ve bu gurup şefleri yaylılar arasında icra birliğini ve uyumunu sağlamak için prova sırasında görüşebilirler. Orkestra uyumu, doğrudan bu hayati ön gurup şefleri pozisyonları arasındaki temas ve bağlantıdan kaynaklanır. Konsertmeister, herhangi bir solo performansa ek olarak, birinci kemanların tüm bölümünün tonu ve icrasından sorumludur.

Konsertmeister 'in bir diğer birincil görevi, şeften gelen talimatları yaylılar için belirli teknik dile çevirmek. Bazı orkestra şefleri,  uzman olan müzisyenlere saygı duymadan daha geniş konuşmayı ve bu tür konularda konsertmeister’e boyun eğmeyi tercih eder.

Tam zamanlı profesyonel orkestralar, normal bir sezon boyunca birkaç şefle çalışır. Buna göre, orkestra şefi haftadan haftaya veya aydan aya değişebilirken, konsertmeister günden güne istikrarlı ve sürekli bir liderlik duygusu verir. Orkestranın çalması için itici güç, şefin jestleri tarafından verilirken, çoğu zaman kesinlik nedenleriyle orkestra, çalma işareti olarak aslında konsertmeister’in selâmını takip edecektir. Bunun nedeni, şefin jestlerinin soyut olarak var olması, konsertmeister'in ise diğer müzisyenlerle birlikte ses üretmesidir. Ayrıca bazı şeflerin kendine has tekniği, orkestranın bir araya gelmesini zorlaştırabilir. Konsertmeister'in bir başka görevi de, provalar sırasında kişisel bir örnek oluşturarak ve orkestranın tüm üyelerinin işbirliği içinde olmasını sağlamak için salonu izleyerek bir edep duygusunu sürdürmektir.  Konsertmeister'in orkestrayı tanımayan bir konuk şef için biraz gevezelik varsa sessizlik istemesi daha uygundur.

Amerika’daki orkestralarda konsertmeister genellikle orkestranın geri kalanı oturduktan sonra sahneye tek başına çıkar ve şef gelmeden önce selâm verir ve alkışlar alır. Kıta Avrupası orkestralarında bu uygulama yaygın değildir. Konsertmeister genellikle orkestranın geri kalanıyla birlikte sahneye çıkar. Türkiyede ise konsertmeister liderliğinde orkestra sahnedeki yerini alır. Orkestrayı temsil eden konsertmeister, genellikle karşılıklı saygı ve takdirin bir göstergesi olarak bir konserin başında veya sonunda şefle el sıkışır.

Şimdi sıkı durun; Ülkemizde bir senfoni orkestrasında bu kadar önemli görev ve sorumluluğu bulunan, 6940 sayılı Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası kanunu ilgili yönetmeliğinin 2. Bölüm Teknik kuruluş, Yönetim ve Organları bölümünün 3. maddesinde de; Birinci, İkinci, Üçüncü Konsertmeisterler ve Konsertmeister Muavinlerinden bahsederken, başta Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestramız olmak üzere hangi senfoni orkestramızda bu önemli sanatsal mevkiinde kaç konsertmeister ve/veya yardımcısı bulunmaktadır:

1. Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası;
Konsertmeister; Yok  Yardımcısı: 1

2. İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası
Konsertmeister; 2   Yardımcısı Yok

3. İzmir Devlet Senfoni Orkestrası
Konsertmeister; 3  Yardımcısı; Yok

4. Antalya Devlet Senfoni Orkestrası
Konsertmeister; Yok   Yardımcısı; yok

5. Bursa Bölge Devlet Senfoni Orkestrası
Konsertmeister; Yok  Yardımcısı; yok,

6. Çukurova Devlet Senfoni Orkestrası
Konsertmeister; Yok  Yardımcısı; yok,

6940 sayılı(CSO)senfoni orkestralarımızın kuruluşu hakkındaki kanunun ilgi yönetmeliğinin 3. maddesinde, orkestranın teknik kuruluşu ile ilgili çok önemli görev ve sorumlulukları yüklediği konsertmeisterlik ve yardımcılıkları mevkileri neden boş tutulmaktadır?

Şekil yönünden tamamlanmayan senfoni orkestralarımızda düzeni, adaleti, huzuru nasıl sağlıyorsunuz?


Müfit Semih Baylan
Editör

Yazıyı Tavsiye Et ♫

Yorumlar

Bu yazıya henüz yorum yapılmadı.

Yorumları okumak yada yorum yazmak için sisteme giriniz.