Yazılar

Senfoni Orkestralarında Merkezi Teşkilatlanma Sorunları.Sayı: 1926 - 05.04.2024

Güzel sanatları sevmenin ve onda yükselmenin Türk Milletinin tarihi bir vasfı olduğunu, her türlü vasıta ve tedbirlerle bunu sürekli besleyerek geliştirmenin milli ülkümüz olduğunu ilan eden Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün direktifleriyle Cumhuriyetimizin  10. Yılında 1 Haziran 1933’te Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü Kurulmuştur.

Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğünün görev alanı, ilk zamanlar bütün güzel sanatları kapsamakta iken, Atatürk'ten sonra pek çok güzel sanatlar dalı parça parça genel müdürlüğün bünyesinden ayrılmıştır. Bu süreç içerisinde 1949 yılında Devlet Opera ve Balesi ile Devlet Tiyatoları, 1989 yılında Sinema Dairesi Başkanlığı, 1992 yılında Modern Dans Topluluğu Devlet Opera ve Balesi bünyesinde kurulmuş, böylece sahne sanatları ve dramatik sanatların önemli bir bölümü genel müdürlüğün dışında kalmıştır. Yine Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü bünyesinde kurulup geliştirilen dört adet devlet konservatuvarı dört ayrı üniversiteye bağlanarak, Devlet Güzel Sanatlar Akademisi de Mimar Sinan Üniversitesine dönüştürülerek genel müdürlüğün bünyesinden ayrılmışlardır.

Bugün itibarı ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanunun 1. maddesinin ek geçici 19/2/1980-2261/5 maddesinde ifade edildiği  gibi, 1309 sayılı yasa ile kurulan Devlet Opera ve Balesi, 5441 sayılı yasa ile kurulan Devlet Tiyatroları yasal zeminde teşkilat çalışmalarını tamamlayarak kendi verimlerini yönetme ve kendi organizasyonlarını  genel müdürlükleri bünyesinde sağlıklı bir yapıda ve şekilde yürütebilirken, 1957yılında 6940 sayılı yasa ile kuruluş kanununa kavuşan Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası ve bu yasa kapsamında çalışmalarını yürüten İstanbul, İzmir, Bursa, Antalya ve Çukurova (Adana) Senfoni Orkestraları, bu özel yasaya rağmen bir türlü  genel müdürlük bünyesinden ayrılıp, kendi verimini yönetme ve kendi organizasyonunu gerçekleştirme imkanına  kavuşamamıştır.

6940 sayılı yasa kapsamında Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası ve Senfoni Orkestraları Genel Müdürlüğü’nün kurulmasına tıpkı opera ve tiyatrolar gibi senfoni orkestralarının da kendi verimini yönetmesi için büyük ihtiyaç duyulmaktadır. Böylece Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrasının dışında  kurulan beş senfoni orkestrası ve kurulacak olan yeni senfoni orkestraları yasal zeminde varlık sebeplerini ve kendilerini tarif etme zorluğunu aşmış olacaktır. Çok sesli müzik alanı ve sanatı, sanatçılari ile birlikte hukuki altyapısını tamamlayarak kuruluş amacına uygun bir şekilde halkına, ülke kültür ve sanat hayatına karşı görev ve sorumluluklarını daha özgür bir atmosferde yerine getirebileceklerdir.

Bu yasal düzenlemenin dayanacağı temel kavram, toplumun iyiliğidir, kamu yararıdır. Senfoni Orkestralarının kendi sanatsal verimlerini yönetimlerinde de kamu yararı vardır. En yeteneklilerin en uygun yerlere gelip daha nitelikli ve daha çok sanat ürünü üretilmesidir. Çok sesli müzik alanında ülkemizdeki durum da göz önünde bulundurularak, sanatsal rekabeti, üretkenliği en üst düzeye çıkarabilecek, niteliksizliğin, üretimsizliğin, verimsizliğin önüne set çekebilecek en uygun kurumsal yapı olacak olan Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası ve Senfoni Orkestraları Genel Müdürlüğü tıpkı opera ve tiyatrolar gibi bu amaçlar doğrultusunda oluşturulmalıdır.

Güzel sanatlar Genel Müdürlüğüne bağlı sanat kurumları arasında 6940 saýılı yasayla kurulan Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası ve bu kapsamda çalışmalarını yürüten beş senfoni orkestrası dışında kalan ve genel müdürlüğün bünyesinde oluşturulan hiçbir sanat kurumunun çalışma usul ve esaslarını belirleyen özel kuruluş kanunları ve buna bağlı yönetmelikleri yoktur. Bu sanat kurumlarının buralarda istihdam edilecek personelin görev yetki ve sorumluluklarının neler olduğu, bunların çalışma usul ve esaslarını, bu kurumlarda çalışacak sanatçıların ve diğer personelin özelliklerini, nitelik ve niceliklerini belirleyen hemen hemen hiç bir hukuki düzenleme getirilmemiştir.

6940 sayılı yasa kapsamında çalışmalarını yürüten senfoni orkestralarının birkaç satırlık bakanlar kurulu kararı ile kurulmuş olan 11 koro (5’i amatör) 12 topluluk ile aynı genel müdürlük çatısı altında bulunması ve Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü yönetiminde senfoni orkestralarından bir yönetici (temsilci) bile bulundurulmaması gelecekte onarılması çok büyük yasal problemlere sebep olmakta ve yasal zemini olan senfoni orkestralarını yasal zeminden ve çok sesli müzik sanatı disiplininden çok uzaklaştırmaktadır.

Bu önemli sorunların başında;

a) Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası Kanunun 5.ve 6.  maddesini konu alan orkestra şefini seçen komisyon ve atama şeklindeki oluşan yasal sorunlar.

b) Orkestraların idari ve disiplin işlerinden sorumlu yönetim kurulu görevleri ile ilgili oluşan yasal sorunlar.

c) Sanatsal işlerin sorumlusu teknik kurul ve görevleri ile ilgili oluşan yasal sorunlar.

d) Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası Üyeliğine Giriş ve İmtihanlar kısmında oluşan ve komisyonlarda oluşturulan büyük yasal sorunlar.

e) Sanatçıların ücretleri ve TRT sanatçıları ile aralarında oluşan emeklilik katsayı farkı sorunları.

Bir sonraki yazıda 6940 sayılı Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası kanunun orkestra şefini konu alan 5., 6., ve 8. maddelerini yasal zeminde ele alıp değerlendireceğim.

Lütfen takipte ve hep sanatla kalın…


Müfit Semih Baylan
Editör

Yazıyı Tavsiye Et ♫

Yorumlar

Bu yazıya henüz yorum yapılmadı.

Yorumları okumak yada yorum yazmak için sisteme giriniz.