Yazılar

Dramaturgdan Genel Sanat Yönetmeni Olur mu?Sayı: 1939 - 22.06.2024

Net söylüyorum, olmaz.

Çünkü dramaturg genel sanat yönetmeninin sanat yönetimini destekleyen unsurlardan birisidir.

Dramaturji uzmanı kişilere Dramaturg denir. Fransızca ‘dramaturge’ sözcüğünden gelmektedir.

TDK'ye göre dramaturg; Oyun yazma kurallarını bilen, yazılan bir oyun sahnelenirken oyun yazma kuralları bilgisinden yararlanılan kimse, oyun yazarı, tiyatro yazarı şeklinde açıklanmaktadır.

Dramaturgun görevi, oyunlaştırılmış olsun ya da olmasın, eserleri belirli ölçeklerdeki kalıplara sokarak bir tasarım yapmak, ışıktan sese, dekordan herhangi bir tirada kadar oyun içinde bütünlüğü sağlamaktır. Dramaturg, bunları yaparken yaratıcılığını kullanır. Dramaturji; rejiye ve dramaturgluk da yönetmenliğe benzese de farklı şeylerdir.

Genel Sanat Yönetmeni ise ana kompozisyonda konuya esas olan ana karakter oyuncu ve diğer oyuncularla ilgili tüm çevresel faktörlerin seçimi, yönetilmesi ve uygulanması işiyle sorumlu kişidir.

Tanımlardan da anlaşılacağı üzere ikisi çok ayrı kavramlardır ve birisi diğerini destekleyen bir unsurken destekleyen desteklediği kavramın yönetimindedir. Ona tabi olarak çalışır.

Ülkemizin ve Avrupa’nın en büyük tiyatro kuruluşu olan Devlet Tiyatroları’ndan bir dramaturgun Genel Müdür yani Genel Sanat Yönetmeni olarak atanmasına iki kez rastlanmış olup, ilki 1983 yılında Turgut Özakman’ın Devlet Tiyatrosu Genel Müdür Başyardımcılığından terfiyen atanması, diğeri de 2005 yılında Mine Acar’ın vekâleten atanması sonucunda gerçekleşmiştir.

1983 yılında Turgut Özakman’ın genel müdürlüğü Devlet Tiyatrosu sanatçıları arasında nasıl karşılandı, ne gibi bir çalkantıya neden oldu onu bilmiyorum ama Mine Acar dönemini bizatihi yaşamış birisi olarak, bu atamanın ciddi tepkiye neden olduğunu söyleyebilirim. Başrejisör, sanat yönetim kurulları, edebi kurul ve tüm bölge müdürleri istifa ettiği gibi, bu müdürlerin yerine atanacak sanatçı bulunamaması dikkat çekicidir. Hatta emekli olmuş davet üzerine reji yapan rejisörler dahi bu boykota katılmış, atamayı protesto etmişlerdir. Hiyerarşik sıralamaya göre bölge müdürü olarak atanan sanatçı onu atayan genel sanat yönetmeninden rütbece üst düzeyde. Böyle kadük bir durum hasıl olmuştur.

Dramaturgun genel sanat yönetmeni olarak atanmasını bir senfoni orkestrasından örnek vererek açıklayacak olursak, orkestranın A’dan Z’ye bütün girift yönlerini bilen Luthiyeri orkestraya Şef yapmak gibi…

Sayın Yücel Erten’in önceki gün sosyal medya hesabından yaptığı açıklamayla gündeme giren İzmir Şehir Tiyatroları’nın geleceği konusu öyle görülüyor ki, İzmir Şehir Tiyatrolarını çalkantılı günler bekliyor.

Kaynaklarımdan edindiğim bilgiye göre, kişisel sosyal medya hesabında “Bu kentin tiyatrosunu temize çekeceğiz.” diye ulu orta yazan, bununla yetinmeyip yine sosyal medya hesabından “Bir tiyatronun yapacağı en son iş, oyun sahneye koymaktır. Özellikle kurumsal bir yapı içinde.” diye saçmalayıp bir de bu saçmalama eylemini ısrarla savunan, dramaturjiyi rejisörlük sanan kişi Sayın Başkan Cemil Tugay’ın Temmuz 2024 ayı itibariyle tiyatronun kurucu yönetmeni Sayın Yücel Erten’in yerine getirmeyi düşündüğü kişi.

Bir konuşma sırasında A kadrosundan bir sanatçıya arkadan “geri zekâlı” diyerek hakaret eden belediye çalışanını görevden alıp o A kadrosu sanatçıya telefon açarak özür dileyen Aziz Kocaoğlu gibi başkanlardan, siyasi popülizm peşine koşarak filizlenmiş ve artık iyice kök salmaya başlamış sanat kurumunun dallarını kırmaktan çekinmeyen siyasilerin görev başında olduğu günleri yaşamak!

Başta yazdığımı tekrar yazıyorum dramaturgdan genel sanat yönetmeni olmaz. Çünkü dramaturg genel sanat yönetmeninin sanat yönetimini destekleyen unsurlardan birisidir. Çünkü ikisi aynı görünse de ayrı kavramlardır. Çünkü dramaturg reji yapmaya yetkin değildir.

Belediye meclislerinin el kaldırıp indirerek yaptığı yönetmeliklerle hayat bulmaya çalışan belediye sanat kurumları değer bilmezliğin engizisyonu altında inim inim inliyor.

Not: Değerli Hoca'nın sitemi üzerine; yazıyı yazdığım sırada İzmir Büyükşehir Belediyesi’nden konuyla ilgili bir açıklama geldi. Yuvarlak, gelir geçer içi boş ifadelerden oluşan, kamuoyunda oluşan tepkinin gazını almak üzerine kurulu kerhen yapıldığı anlaşılan bu açıklamayı ayrı bir yazıda değerlendireceğim!


Müfit Semih Baylan
Editör

Yazıyı Tavsiye Et ♫

Yorumlar

Bu yazıya henüz yorum yapılmadı.

Yorumları okumak yada yorum yazmak için sisteme giriniz.