Yazılar

---

Fiziksel Aksiyon Eğitim Çalışmaları ve Nevroz Atölye Çalışması Değerlendirmesi (3. Bölüm) Sayı: - 29.09.2006

---

Yöntem temel olarak 3 asamadan oluşuyor:

I. Fiziksel Aksiyon Çalışması:
Bu aşamada, Tiyatro Boğaziçi’nin Stanislavskiyen oyunculuk yöntemi üzerine yaptığı formülasyonlardan hareket edildi. Icracilara bir fiziksel aksiyon cümlesi ve verili kosul verildi. İcracılardan bu fiziksel aksiyonu verili kosula adapte ederek icra etmeleri istendi.

Örnek:

Fiziksel Aksiyon: 1) Yürümek 2) Tas atmak 3) Ates üstünden atlamak

Verili Kosul: 1) Karanlikta korku içinde ilerlenmektedir. 2) Fiziksel bir tehdide karsi ve/ya onu engellemek için atilmaktadir. 3) Toplu sekilde kutlanan geleneksel bir bayramda çoskuyla atlanmaktadir.

Kullanilan Müzikler: 1. Primal Scream/Trainspotting, 2. Massive Attack/You are my Angel 3. Kardes Türküler/Newroz

Bu asamada olusturulan örnekler tek tek izlenip degerlendirildi. Degerlendirme asamasinda esas alinan kriterler:

Hareket analizi: a.icra edilen eylemdeki tüm hareket ve jestlerin verili kosula ve alt metne uygun olarak icra edilmesi b. kaslarin denetiminde sorun yasanmamasi c. hareketlerin aksiyonu imlemesi yerine onun mekanik bir taklidine dönüsmemesi d. klise hareket ve jestlere yer verilmemesi.

Anlamlandirma: a. verili durumlarin iyi tasarlanmasi ve zengin bir imgesel tasarimin olusturulmasi b. bir alt metin olusturulmasi c. olmayan insan ve nesneleri sahne üzerinde dogru tasarlanmasi c. iç aksiyonun verili kosul ve alt metinle uyumlu olmasi.

Ekonomi: a. jest ve mimik ekonomisine dikkat edilmesi b. fiziksel aksiyonun vurgusunu kaydiracak sekilde buluslara ve esprilere izin verilmemesi.

Organizasyon: a. skor olusturma ve koruma b. asamalandirmanin dogru yapilmasi c. ritm-aksiyon iliskisinde sorun yasanmamasi d. mizansen seçiminin seyreden dikkate alinarak yapilmasi.

Üslup ve Dramaturji: a. Cümleye ve eyleme dramaturjik bir yaklasimin gelistirilmesi b. dramaturjik yaklasimla sergilenen üslubun örtüsmesi c. tercih edilen üslubun cümle ve verili kosulla uyumlu olmasi.

Bu asamada olabildigince rafine ve sade fiziksel aksiyon örnekleri çikarilmaya çalisildi. Stilizasyona ve danslastirmaya uygun örneklerin elde edilmesi için her hareket ve jest detayli olarak analiz edildi ve temel kriterler baglaminda sorunsuz örneklere ulasilmaya çalisildi.

II. Fiziksel Aksiyon Cümlelerinin Dans Cümlelerine Dönüstürülmesi:
Bu bölümde amaç, bir önceki asamada çikan örneklerin danslastirilmasi ve toplu olarak icra edilmesi olarak belirlendi. Fiziksel aksiyon cümlelerini dans cümlelerine dönüstürmek için temel olarak dört yöntem denendi:

1. Fiziksel aksiyon cümlesinin müzige yerlestirilerek dans etkisinin olusturulmasi. Bu yöntem müzikle iliski kurma biçimine bagli olarak ikiye ayrildi: a) müzik atmosfer kurar b) eylemin asamalari ya da vurgu noktalari, müzigin ritmik ve melodik yapisinin üzerine oturtulur.

2. Fiziksel aksiyon cümlesi tekrar, hizlandirma, agir çekim, vb. stilizasyon teknikleri araciligiyla müzik esliginde kesintisiz (tekrar edilerek) icra edildi ve bir dans etkisi olusturuldu. Zaman zaman dansin toplu biçimde icrasi sirasinda yapilan mizansen ve ritm düzenlemeleri de stilizasyon tekniklerinden biri olarak not edildi.

3. Fiziksel aksiyon cümlesindeki jestler figürlestirilerek danslastirildi. (Ör: tasin elden çiktigi andaki firlatma jesti bir dönüs figürüyle yer degistirdi.)

4. Fiziksel aksiyon cümlesi içindeki eylem ya da eylemin yarattigi duygu soyutlanarak danslastirildi. Bu yöntem agirlikli olarak figür dogaçlamasi üzerine kuruldu.

Bu yöntemler dogrultusunda ilk asamada, toplu olarak icra edilebilir hale getirilen örnek müzige yerlestirildi. Ardindan, bu örnek agir çekim veya normal tempoda tekrar edildi. Son olarak seçilen eylemdeki kritik jestler basit figürlere (dönüs, siçrama, düsme, vb.) dönüstü. Bir sonraki asamadaysa örnegin tas atilirken duyulan öfke ya da tasin kendisi soyutlama yöntemiyle danslastirildi.

Danslastirma asamasinda esas alinan kriterler:

1) Iç aksiyonun korunmasi: Fiziksel aksiyon cümleleri danslastirilirken (belirli bir figür, hareket serisi ve koreografi eklenirken) iç aksiyonun kaybedilmesi en sik yasanilan problemdi.

2) Stilize icra ve beden kontrolü: Bedenin tüm kaslarinin verili kosul ve imgesel tasarimi destekleyecek sekilde icracinin denetiminde olmasi gerekiyor. Hareketlerinse stilize icranin önünü açacak sekilde düzenlenmesi temel hedefti.
3) Dans-Müzik Iliskisi: Dans-müzik iliskisinin korunmasinda, ritim ve melodik yapiyla cümlelerin uyumlu sekilde icra edilmesi bir diger önemli kriter olarak saptandi.

III. Fiziksel Aksiyon ve Dans Cümlelerinin Birlestirilmesi (Montajlanmasi):
Bu bölümde amaç, fiziksel aksiyon ve dans cümlelerinin montajlanarak basit koreografik tasarimlarin olusturulmasiydi. Seçilen eylemler çerçevesinde olusturulan cümleler montajlanarak basit koreografiler denendi. Ayri ayri çalisilan eylem veya dans cümlelerinin ya da bir cümlenin eylem ve dans versiyonlarinin bir tasarim ve üslup çerçevesinde montajlanarak daha büyük parçalarin olusturulmasi hedeflendi. Bu asamada, özellikle prodüksiyon süreçleriyle çakismayan örneklerde, tamamen bitmis sahneler/koreografiler kurmamaya özen gösterildi.

Yöntemin Uygulanmasi Sirasinda Çikan Sorunlar ve Not Edilen Noktalar

1 Fiziksel aksiyon cümlelerinin olusturulmasi asamasinda verili kosulun net olarak tanimlanmasi gerekiyor. Aksi takdirde anlamlandirma ve imgesel tasarimda ciddi sorunlarla karsilasilabiliyor.

2 Eylem cümlelerini degerlendirirken BGST Dansçilari içindeki sorunlarin agirlikli olarak ekonomi, imgesel tasarim ve iç aksiyonla ilgili noktalarda yogunlastigi söylenebilir. Ekonomi baglaminda karsilasilan sorunlarin deneme, icra edilen örnek ve çalisma katilim sayisi arttikça azaldigi gözlemlendi. Atölye çalismasi boyunca çok karmasik ve asamali cümleler seçilmedigi için skor/organizasyon noktasinda görece az sorunla karsilastik. Genellikle yalin aksiyonlar ve gerçekçi üsluplar tercih edildigi için dramatürji ve üslup noktasini irdeleyebilecegimiz farkli örneklerin sayisi azdi.

3 Yöntemde katilimci bir grup çalismasi modeli esas alindi. Memurane egilim ve enerjisizlik sorunlari zaman zaman çalismalarin sekteye ugramasina yol açabildi. Bu nedenle ön hazirlik, öneri getirme ve toplu degerlendirme asamasinda öznel kriterler yerine kolektif ve sistematize edilmis kriterlerin tüm kadro tarafindan uygulanmasi önemli hale geldi. Demokratik katilimci bir çalisma modelinin insa edilmesi de yöntem kadar önem verilen bir baslik oldu. Çalismalara belirli bir motivasyon ve ön-hazirlikla gelinmesi tüm çalismalar için kritik önemdeydi. Her çalisma sonunda çalisma degerlendirmesi yapildi ve tüm çalismalarda not tutuldu.

4 Danslastirma asamasinda karsilasilan en temel iki problem iç aksiyonun korunamamasi ve temel icra problemleriydi. Kondisyon ya da stilizasyon gerektiren yerlerde kontrolsüz beden kullanimlari asilmaya çalisildi. Bu süreçte vücut çalismalari temel adim ve dansçilik formasyonunu gündeme getirecek sekilde yeniden kurgulandi. Üzerinde çalisilan ve belli bir düzeye tasinan bazi fiziksel aksiyon parçalari dans asamasina gelindiginde zaman zaman teknik yetersizlik sorunu, zaman zaman da konsantrasyon ve disiplin eksikligi nedeniyle ayni(sabit) aksiyonla icra edilemedi.

5 Sahnelere uygun ve fiziksel aksiyonu destekleyecek müzik seçiminde genel olarak (hem katilim hem de uygun içerikli müziklerin önerilmesi) zorlanildi. Müzikle daha yakin bir iliski yöntemin uygulanabilmesinin sartlari arasinda yer aliyor.

6 Dördüncü yöntem olarak adlandirilan soyutlama asamasi yeteri kadar çalisilip örneklenemedi. Bu yönteme bundan sonraki fiziksel aksiyon çalismalarinda daha fazla agirlik verilmesi kararlastirildi.

7 Sahne çikarma ve yetistirme kaygisinin ön plana çiktigi kimi çalismalarda yöntemlerin asama asama ve zaman gerektiren titizlikle uygulanmadigi gözlemlendi.

8 Yöntem ve yöntem çerçevesinde gelistirilen örneklerin okuma-arastirma çalismalariyla birlikte yürütülmesi icracilarin yöntemle daha hizli ve güçlü iliskilenmesini sagladi. Okunan Sonia Moore ve Stanislavski makaleleri yöntemin birinci asamasina dair daha hizli sonuçlar alinmasinin önünü açti. Ilerleyen dönemde okuma-arastirma çalismalari sadece Newroz temali aktarimlar baglaminda sürdürüldü. Okuma çalismalari sahneleme için güçlü bir arkaplan ve imgesel malzeme sunmakla birlikte, okuma çalismalariyla sahne çalismalarindaki geri besleme iliskisinin daha organize bir biçimde kurulabilecegi gözlemlendi.

[1] İlk dönem sahne çalışmaları BGST Dansçıları ve Tiyatro Boğaziçi tarafından tamamlandı. BGST Müzik Birimi ilk birkaç çalışma sonrasında atölyeye katilim konusunda yasadığı sorunları tartışmak üzere çalışmanın dışında kaldı. Bu nedenle atölye çalışması süresince sahne üstü çalışmalarda kayıt müzik kullanıldı.

[2] Stanislavski, Konstantin S. “Bir Aktör Hazırlanıyor” Papirüs Yayınları, İstanbul 1996 sf. 52–80; Yalaz, Cüneyt. Güllü, Firat. “Subat 2004 Tarihli Atölye’ye Dair” Mime sis 11, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, İstanbul 2005.; Moore, Sonia. “The Stanislavski System” Viking Press, 1965 içinde “Eylemin Öğeleri” Yayımlanmamış Çeviri.

[3] Martifal, genç kız ve kadınların hıdrellezde oynadığı bir tür niyet oyunudur. Yörelere göre Martifal,martaval, Bahtiyar adlarını alır.

Bitti


Kaynak: Boğaziçi Gösteri Sanatları Topluluğu http://www.bgst.org/bgst/default.asp

---

Yazıyı Tavsiye Et ♫

Yorumlar

---

Bu yazıya henüz yorum yapılmadı.

Yorumları okumak yada yorum yazmak için sisteme giriniz.